Żywność modyfikowana genetycznie - co podlega modyfikacji?

Czym jest żywność GMO?

Żywność genetycznie modyfikowana zwana jest w skrócie GMO (ang. genetically modified organisms). Oznaczenie to odnosi się do organizmów – w omawianym temacie do żywności – których genom poddany został zmianom mającym na celu uzyskanie nowych, pożądanych cech. Pierwszymi roślinami, które zostały poddane modyfikacji i weszły do sprzedaży na terenie USA, były pomidory FlavrSavr. Obecnie żywność modyfikowana genetycznie pojawia się coraz częściej i dotyczy coraz większej ilości produktów. Jednak właśnie zmiany genetyczne, mające zwiększyć odporność oraz wielkość produktów oraz ich właściwości i skład, są jednocześnie przyczyną kontrowersji. Podczas procesu modyfikacji do roślin jednego gatunku wprowadza się często geny innego, np. bardziej odpornego.

Przeciwnicy żywności GMO podkreślają, że może stać się ona niebezpieczna dla człowieka i wywoływać szereg chorób. Z tego też powodu nie każdy kraj decyduje się na uprawę i wprowadzenie do sprzedaży modyfikowanej żywności na większą skalę. 

Jakie cechy ma żywność genetycznie modyfikowana?

Pierwsze próby modyfikowania żywności nie były jedynie fanaberią biologów, lecz próbą zwiększenia plonów. Z tego powodu podczas ingerowania w geny roślin dąży się do uzyskania lepszej jakości, większych rozmiarów i wytrzymałości. Uzyskuje się te efekty za pomocą usuwania niektórych genów albo dodawania nowych (tzw. transgenów), pobieranych z roślin, posiadających pożądane ceny.

W efekcie żywność GMO staje się bardziej odporna na liczne szkodniki i choroby, co ma uchronić plony przed zniszczeniem. Przykładem może być kukurydza Bt MON 810 Monsanto – odporna na atakujące ją owadzie szkodniki, dzięki czemu uniknięto zwalczania ich środkami chemicznymi. Ochrona ma przeciwdziałać także wirusom zabijającym rośliny oraz bakteriom i grzybom, które mogą stać się przyczyną nieurodzaju w każdym kraju na świecie. Jednocześnie żywność modyfikowana genetycznie znacznie szybciej rośnie oraz dojrzewa. Często staje się także bardziej tolerancyjna na zmiany klimatu poprzez dodanie genów rośliny rosnącej w trudniejszym klimacie. Według biologów pracujących nad żywnością genetycznie modyfikowaną, ma to duże znaczenie przede wszystkim dla krajów biedniejszych, nękanych okresami suszy, w których wiele niezmodyfikowanych roślin nie jest w stanie wzrastać. Wśród roślin, które najczęściej poddawane są modyfikacji, znajdują się: kukurydza, tytoń, rzepak, buraki cukrowe, bawełna, pomidory, soja zwyczajna oraz melony i ziemniaki (np.  ziemniak Amfora, który pozwala na uzyskanie skrobi używanej do celów przemysłowych, takich jak produkcja papieru czy tekstyliów).

Jakie wady i zalety ma żywność modyfikowana genetycznie?

Co to jest żywność modyfikowana genetycznie, każdy już wie. W związku z tym pozostaje zainteresować się jej zaletami oraz wadami.

Przede wszystkim modyfikowana żywność,nie wymaga pryskania różnego rodzaju chemikaliami. W efekcie zmniejsza się zużycie pestycydów, co działa pozytywnie na środowisko naturalne. Ma korzystniejsze walory smakowe lub zapachowe, a także ładniej wygląda, co widać na przykładzie pomidorów. Jednocześnie zaletami żywności GMO są m.in. jej główne właściwości: lepsza odporność, dłuższe zachowywanie świeżości, ale także lepsze plony (nawet w miejscach, w których nie panują dobre warunki klimatyczne). Warto zaznaczyć, że modyfikacje genetyczne pozwalają na wyprodukowanie żywności zawierającej witaminy, które w naturze w niej nie występują. To pozwala m.in. na zmniejszenie awitaminozy u takiej populacji, która jest na nią narażona. Można wspomnieć w tym miejscu o tzw. „złotym ryżu” - odmianie ryżu siewnego produkującej takie ilości β-karotenu, które mogą zaspokoić dzienne zapotrzebowanie na witaminę A. Jej niedobór w organizmie prowadzi do ślepoty zmierzchowej, potocznie zwanej „kurzą ślepotą”

Niestety są również wady. Za główną uważa się wpływanie modyfikowanej żywności na rozwój alergii pokarmowych na różne rodzaje pożywienia. Drugą, często podkreślaną wadą, jest możliwość pojawienia się superchwastów przejmujących odporność żywności GMO. Nie ma ona jednak żadnego negatywnego wpływu na zdrowie człowieka, o co tak często jest podejrzewana.

Kupować czy nie kupować żywność modyfikowaną genetycznie?

W Polsce wprowadzenie żywności GMO na szeroką skalę wywołało szereg kontrowersji, chociaż trzeba pamiętać, że obecnie mało która żywność jest całkowicie pozbawiona ingerencji – czy to chemicznej, czy biologicznej. Jeśli nie jest się zwolennikiem zmian w produktach roślinnych, najlepiej uważnie czytać etykiety na opakowaniach, gdyż istnieje obowiązek informowania, że warzywo lub owoc było modyfikowane. Wówczas można wybrać produkt całkowicie świadomie.

Karolina Skrzek