Profilaktyka, diagnostyka i leczenie

Częściej problemy z grzybicą paznokci występują u osób starszych, ze względu na wolniejszy wzrost paznokci związany z gorszym ukrwieniem kończyn, występujące choroby przewlekłe oraz słabszą odporność. Problem ten może dotyczyć także ludzi młodych, a występująca u nich grzybica paznokci często wiąże się z ogólnym osłabieniem funkcji układu immunologicznego.

Co wywołuje grzybicę?

Grzybica paznokci (onychomikoza), najczęściej wywołana jest, bo w 80% przez dermatofity antropofilne, w tym przez Trichophyton rubrum. Pozostałe 20% to grzyby drożdżopodobne i pleśniowe. Dermatofity to grzyby bytujące na powierzchni skóry. Maja one dużą zdolność do inwazji naskórka oraz jej przydatków. Dermatofity żywią się keratyną – głównym składnikiem budującym włosy i paznokcie. Mogą wywoływać one grzybicę skóry gładkiej, owłosionej, skóry stóp oraz włosów. Grzybicę wałów i płytki paznokci powoduje grzyb drożdżopochodny z rodzaju Candida albicans. Natomiast zakażenie grzybami pleśniowymi z rodzaju Aspergillus fumigatus daje charakterystyczny objaw brudnych paznokci o ciemnozielonym lub żółtym zabarwieniu.

Grzybica dotyczy częściej paznokci u stóp, niż u dłoni. Związane jest to z faktem, iż występuje ona w miejscach gdzie paznokcie częściej narażone są na ucisk, czy uszkodzenia mechaniczne wywołane, na przykład przez niewłaściwie dobrane obuwie. Kolejnym czynnikiem decydującym o częstszym występowaniu grzybicy paznokci stóp jest temperatura. Rozwija się ona częściej u stóp ze względu na ich lepsze ucieplenie i wilgotność, zwłaszcza u osób z problemem nadmiernej potliwości.

Kto jest najbardziej narażony na grzybicę paznokci?

Najbardziej narażone na wystąpienie grzybicy paznokci są przede wszystkim osoby starsze. Jak już wcześniej wspomniałam, u seniorów obserwuje się gorsze krążenie krwi, w szczególności w dystalnych częściach ciała (dłonie, stopy). Z tego względu paznokcie są słabiej ukrwione i wolniej rosną. Częstość występowania grzybicy paznokci u osób po 60 roku życia wynosi 20%, a u seniorów po 70 roku życia, aż 50%. Gorsze ukrwienie kończyn spowodowane jest przede wszystkim występowaniem chorób przewlekłych u tych osób. Choroby naczyniowe, nadciśnienie, a w szczególności zaburzenia immunologiczne i cukrzyca najbardziej predysponują do występowania grzybicy i to nie tylko paznokci. Wieloletni cukrzycy, zwłaszcza ci z nieustabilizowaną glikemią, aż 2-3 razy częściej są narażeni na wystąpienie grzybicy paznokci. Osoby cierpiące na hiperhydrozę, czyli nadpotliwość, również częściej są narażone na występowanie grzybicy, zwłaszcza paznokci u stóp. To schorzenie może pojawić się także w wyniku zniekształcenia lub uszkodzenia płytki paznokcia np. w wyniku przebytego urazu, w momencie występowania grzybicy w innych okolicach ciała, w wyniku przewlekłego obgryzania paznokci, a także u osób chorujących na łuszczycę. Równie często występować może u nałogowych palaczy tytoniu, a także u osób, które noszą źle dopasowane i złej jakości nieprzewiewne obuwie.

Objawy grzybicy paznokci:

• Kruchość, łamliwość i zgrubienie zainfekowanej grzybem płytki paznokcia
• Blaszkowate złuszczanie powierzchni płytki paznokcia
• Płytka paznokcia początkowo o matowomlecznym zabarwieniu
• Pojawienie się plamistych zabarwień będących następstwem wydrążonych przez grzyb tuneli w płytce paznokcia
• Widoczna poprzeczna siatka na płytce paznokcia

Zaawansowana grzybica paznokcia:

• Destrukcja płytki paznokcia, utrata przejrzystości oraz oddzielenie się łożyska paznokcia, występowanie białych lub żółtych przebarwień oraz znaczne pogrubienie z rogowaceniem łożyska paznokciowego.

Diagnostyka

Podstawą właściwego rozpoznania grzybicy paznokci jest wykonanie badania mikologicznego. Polega ono na pobraniu zeskrobin z zakażonego paznokcia nie tylko z powierzchni płytki, ale również z przestrzeni pomiędzy płytką paznokcia, a jego łożyskiem. Ten materiał biologiczny oddawany jest na posiew celem wyhodowania z niego chorobotwórczych grzybów na odpowiednich pożywkach w laboratorium mikologicznym. Takie badanie pozwala na dokładne stwierdzenie jaki rodzaj grzyba spowodował owe schorzenie. Dzięki temu możliwe będzie zastosowanie odpowiedniego leczenia grzybicy paznokci przy zastosowaniu celowanych leków przeciwgrzybiczych.

Leczenie

Warunkiem skutecznego wyleczenia grzybicy paznokci jest całkowite wyeliminowanie czynnika, który spowodował schorzenie. W przypadku cukrzycy, będzie to np. trwała stabilizacja stężenia glukozy we krwi, leczenie łuszczycy, leczenia współistniejących chorób naczyniowych. W takich przypadkach lekarz prowadzący powinien zastosować leczenie skojarzone: ogólne (likwidujące przyczynę grzybicy) oraz leczenie miejscowe, najlepiej przy użyciu celowanego leku przeciwgrzybiczego.

Profilaktyka

Przede wszystkim nie należy dopuszczać do wystąpienia chorób przewlekłych (cukrzyca, nadciśnienie, choroby naczyń). Tutaj nikogo nie powinny zdziwić wszelkie zalecenia dotyczące prowadzenia zdrowego i higienicznego trybu życia, takie jak odpowiednio zbilansowana dieta bogata w witaminy, mikorelementy i błonnik. Właściwe nawodnienie organizmu, umiarkowana aktywność fizyczna minimum 20 min, najlepiej każdego dnia oraz dbanie o podstawową higienę ciała. Dodatkowo zadbajmy o zakup dobrego, przewiewnego obuwia, które będzie właściwie dopasowane do naszej stopy. Niech będzie ono wykonane z dobrego materiału, najlepiej naturalnej, miękkiej skóry. Dobrze dobrane buty nie powinny uciskać, gdyż przy długotrwałym noszeniu mogą uszkadzać płytkę paznokcia oraz przegrzewać stopy, tym samym predysponując do wystąpienia grzybicy paznokci. Bardzo ważne aby nie dzielić tych samych przedmiotów do utrzymywania higieny osobistej oraz bielizny i skarpetek z inną osobą celem uniknięcia potencjalnego zakażenia grzybicą.

Adrianna Majewska