Kiedy oczekiwać menopauzy?

Przewidywanie terminu ostatniej miesiączki jest zależne od wielu uwarunkowań, w tym głównie od predyspozycji genetycznych. Trudno precyzyjnie określić termin rozpoczęcia okresu przekwitania. Statystycznie rzecz biorąc, menopauza u większości kobiet ma miejsce w okresie między 45. a 55. rokiem życia i zamyka proces, który rozpoczyna się w okolicach 36. roku życia.

Medyczna definicja menopauzy jest skonstruowana w taki sposób, że rozpoznaje się ją post factum: rok od wystąpienia ostatniej miesiączki. Objawami zapowiadającymi są zmiany długości cyklu: najpierw skrócenie, następnie wydłużenie ze stopniowo zmniejszającą się obfitością miesiączek, aż do ich całkowitego ustania. W okresie okołomenopauzalnym, który obejmuje 5 lat przed i rok po menopauzie, mogą pojawić się nieprawidłowe krwawienia oraz liczne objawy towarzyszące.

Najczęściej do takich objawów zaliczamy:

• uderzenia gorąca z dreszczami, zaczerwienienia twarzy i dekoltu,
• wzmożoną potliwość,
• nadpobudliwość i drażliwość,
• nagłe zmiany nastroju,
• nadmierne zmęczenie,
• problemy z koncentracją,
• zaburzenia rytmu serca,
• bóle i zawroty głowy,
• problemy ze snem,
• bóle mięśni i stawów.

Powyższe objawy towarzyszą zanikaniu aktywności jajników i zmniejszaniu wydzielania estrogenów. Spadek stężenia estrogenów ma wpływ na różne układy organizmu, na które dotychczas oddziaływały, w tym na centralny układ nerwowy, układ kostno-stawowy, układ krążenia, układy płciowy i moczowy oraz skórę. W okresie menopauzy może pojawić się również otyłość i towarzyszące jej dolegliwości oraz takie choroby jak np. insulinooporność. Zdarzają się także problemy z nietrzymaniem moczu. W większości przypadków można je skutecznie wyeliminować, o ile w odpowiednim momencie skonsultujemy te niedogodności z lekarzem.

W okresie menopauzy mogą się pojawić lub przyspieszyć zmiany, które towarzyszą starzeniu się organizmu. Utrata napięcia skóry, choroba niedokrwienna serca, częstsze infekcje dróg moczowych, miażdżyca, osteoporoza. Dlatego regularna kontrola stanu zdrowia nie może się ograniczać do wizyt u ginekologa. Jeśli we wcześniejszym okresie życia występowały dolegliwości zmuszające do korzystania z porad specjalistów, w okresie menopauzy należy wykonywać konsultacje specjalistyczne regularnie.

Profilaktyka i leczenie

Zawsze warto skorzystać z badań proponowanych w ramach programów profilaktycznych: densytometrii kości (osteoporoza), badań krwi, mammografii. Są one ogólnodostępne w ramach akcji organizowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia czy organizacje pozarządowe.

Niektóre kobiety decydują się na rozpoczęcie terapii polegającej na przyjmowaniu hormonów, których jajniki już nie produkują. Jeśli nie pojawią się przeciwwskazania, może ona trwać tak długo, jak będzie to oczekiwane w indywidualnym przypadku. Terapia może trwać kilka lat, kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt. Utrzymywanie stężenia hormonów na stałym poziomie ułatwia zapobieganie chorobom typowym dla okresu menopauzy.

Coś się kończy, coś się zaczyna

Menopauza nieodwołalnie kończy okres rozrodczy, ale nie okres aktywności seksualnej. Menopauza uwalnia od konieczności stosowania antykoncepcji, ale należy zachować pewną ostrożność. Teoretycznie przez pewien czas po menopauzie może wystąpić spontaniczna owulacja, dlatego nie zaleca się rezygnacji z antykoncepcji przed upływem roku od ostatniej miesiączki.

Biorąc pod uwagę wpływ menopauzy na układ krążenia i zwiększone ryzyko nadmiernego wzrostu masy ciała, czas w okolicach menopauzy i po niej warto zaplanować tak, żeby dać sobie szansę na większą aktywność fizyczną, taką jak np.: spacer, jazda na rowerze czy pływanie. Warto przemyśleć rodzaj oraz skład diety, a także sprawdzić, czy dostarcza ona wszystkich niezbędnych składników w ilości odpowiadającej okresowi życia po menopauzie.

Piotr Kołaczek