Zaburzenia ciśnienia tętniczego wpływają na nasze samopoczucie i mogą nasilać objawy współistniejących chorób. Dość dużo mówi się o nadciśnieniu tętniczym, które uznaje się za jedną z najgroźniejszych i najczęściej występujących chorób cywilizacyjnych. O wiele mniej wiadomo o hipotonii, czyli zbyt niskim ciśnieniu krwi.

Rozpoznanie

Hipotonię rozpoznaje się, jeśli skurczowe ciśnienie krwi jest mniejsze niż 100 mm Hg lub rozkurczowe jest niższe, niż 60 mm Hg. O rozpoznaniu nie przesądza pojedynczy pomiar, tylko seria pomiarów wykonanych w ciągu wielu dni. Lekarz, do którego zgłosi się pacjent z objawami niedociśnienia zapewne zleci wykonanie holtera ciśnieniowego, badania, którym rejestruje się ciśnienie tętnicze w okresie 24 godzin lub dłuższym. Hipotonia występuje rzadziej niż nadciśnienie, bo u około 15% populacji (nadciśnienie dotyka 20 – 50% mieszkańców krajów rozwiniętych).

Objawy

Najczęstszymi objawami zbyt niskiego ciśnienia krwi są zawroty głowy, mroczki przed oczami, omdlenia, szumy uszne, kłopoty z koncentracją, zimne dłonie i stopy, przyspieszone tętno, nudności i mdłości. Są one na tyle niepokojące, że ze zbyt niskim ciśnieniem krwi pacjenci zgłaszają się do lekarza znacznie szybciej, niż z nadciśnieniem.

Szczególną odmianą niskiego ciśnienia krwi jest hipotonia ortostatyczna. Jej objawem jest nagły spadek ciśnienia krwi w reakcji na zmianę pozycji z leżącej na stojącą albo po dłuższym przebywaniu w pozycji stojącej. Mogą wtedy wystąpić nasilone objawy: zawroty głowy, mroczki przed oczami lub omdlenie. Hipotonia częściej występuje u osób starszych. Jest wtedy realnym zagrożeniem, ponieważ upadek spowodowany zawrotami lub omdleniem może doprowadzić do poważnego urazu, na przykład złamania kości.

Pojedyncze i umiarkowanie nasilone epizody (ograniczające się do zawrotów głowy lub mroczków przed oczami) nie przesądzają o hipotensji ortostatycznej, mogą zdarzyć się każdemu. Jeśli jednak powtarzają się wielokrotnie, nie należy ich lekceważyć.

Przyczyny

U wielu chorych nie udaje się ustalić przyczyn hipotonii. Mówi się wtedy o hipotonii idiopatycznej. Uważa się, że występuje ona częściej u osób szczupłych i może być w pewnym stopniu dziedziczona.

Przyczyną zbyt niskiego ciśnienia krwi może być inna choroba, na przykład niedoczynność przysadki mózgowej, tarczycy, kory nadnerczy. Może ją wywołać także cukrzyca, neuropatia, choroby układu krążenia. Pojawia się również jako skutek odwodnienia, spożywania alkoholu, a także po zażyciu leków obniżających ciśnienie. Również, jeśli powodem przyjmowania takich leków nie jest leczenie nadciśnienia.

Leczenie            

Hipotonię można skutecznie leczyć farmakologicznie lub bez użycia leków. W pierwszym przypadku używa się preparatów stymulujących zakończenia włókien nerwowych znajdujące się w ścianach naczyń krwionośnych. Zanim rozpocznie się taką kurację lekarz może zalecić picie większej ilości płynów (nawet do 5 litrów na dobę), spożywanie dodatkowych porcji soli kuchennej, czy spożywanie niezbyt obfitych posiłków.

Zagrożenie

Zbyt niskie ciśnienie krwi może być niebezpieczne dla osób, które cierpią na inne choroby układu krążenia i układu oddechowego. Jeśli ściany naczyń krwionośnych utraciły swoją naturalną elastyczność a ich światło zostało ograniczone przez złogi blaszki miażdżycowej dopływ krwi do zaopatrywanych przez nie tkanek jest utrudniony. Pokonanie oporu jest możliwe, pod warunkiem zapewnienia odpowiedniego ciśnienia wewnątrz naczynia. Jeśli spadnie ono poniżej pewnej wartości (różnej dla każdego przypadku), światło naczynia zwęzi się tak, że przepływ krwi ustanie całkowicie, albo będzie o wiele za mały w stosunku do zapotrzebowania tkanek na tlen i substancje odżywcze.

Nawet u osób, których układ krążenia jest w doskonałym stanie spadek ciśnienia krwi może spowodować niedotlenienie mózgu. W rezultacie występują opisywane wcześniej zawroty głowy, mroczki i omdlenia. Objawów hipotonii nie należy lekceważyć. Zawsze powinny być skonsultowane z lekarzem, szczególnie, jeśli pojawiają się u osób wykonujących pracę w niebezpiecznych warunkach: kierowców, strażaków, maszynistów, pilotów, elektryków. Wszystkich, którzy w wyniku utraty równowagi lub omdlenia mogą doznać poważnych obrażeń.

Piotr Kołaczek