Parabeny w kosmetykach – czy konserwanty w kosmetykach są konieczne?

Konserwanty, czyli parabeny w kosmetykach i ich funkcje

Co to są parabeny? To ogólne określenie grupy związków, które są pochodną kwasu parahydroksybenzoesowego. Ich obecność w składzie kosmetyków ma służyć ochronie preparatu przed rozwojem w nim mikroorganizmów – już w niskim stężeniu hamują rozwój grzybów, pleśni, drożdżaków i chorobotwórczych bakterii. Skuteczność ich działania oraz znikome właściwości drażniące czy uczulające spowodowały, że parabeny są obecnie najczęściej stosowanym w kosmetykach konserwantem. W składzie popularnych kosmetyków możemy znaleźć:

• metyloparaben,
• etyloparaben,
• propyloparaben,
• butyloparaben,
• benzyloparaben.

Dodatkowo często możemy napotkać na parabeny o łańcuchach rozgałęzionych, takie jak:

• izopropyloparaben,
• izobutyloparaben.

Jak podkreślają eksperci, właściwości każdego związku z tej grupy różnią się nieco od pozostałych, dlatego użycie każdego z nich powinno być rozpatrywane indywidualnie.

Czy parabeny w kosmetykach mogą być szkodliwe dla zdrowia?

Badania potwierdziły słabe estrogenne działanie na organizm substancji z grupy parabenów. Oznacza to, że mają one zdolność wiązania się z odpowiednimi receptorami w tkankach i oddziaływania przez nie, podobnego do hormonów kobiecych. Efekty te były testowane in vitro w odniesieniu do takich parametrów, jak masa mięśnia macicy lub funkcjonowanie męskiego układu rozrodczego. Jednak nie ma badań potwierdzających potencjalny wpływ parabenów na konkretne zaburzenia hormonalne czy zaburzenie płodności u mężczyzn. Naukowcy podkreślają, że stężenie stosowanych w kosmetykach parabenów jest bardzo niskie i regulowane przepisami prawa (może być nie większe niż 0,4% dla pojedynczego związku, a w przypadku silniejszych parabenów – 0,19%), zaś ich działanie estrogenne jest niewspółmiernie słabsze w stosunku do naturalnych hormonów. Z tego powodu trudno mówić o możliwym szkodliwym wpływie parabenów w kosmetykach na funkcje hormonalne. Ocena jest jednak trudna ze względu na to, że zazwyczaj jesteśmy wystawieni na działanie więcej niż jednego parabenu, poza tym możliwy jest wpływ substancji estrogennych z innych źródeł. Jeśli zaś chodzi o wpływ parabenów na skórę, to wstępne badania wykazują, że substancje te mogą mieć wpływ na alergie skórne, które objawiają się zaczerwienieniem skóry, pokrzywką czy wypryskami.

Czy konserwanty w kosmetykach mogą powodować raka?

Parabeny najgorszą sławę zawdzięczają badaniom z 2005 roku autorstwa dr Philippy Darbre z Uniwersytetu w Reading, dotyczącym ich rzekomego wpływu na występowanie raka piersi. Wnioski takie zostały oparte na stwierdzeniu niewielkich ilości parabenów, przede wszystkim metyloparabenu, w tkance pobranej z guzów nowotworowych piersi. Jak można się spodziewać, media szybko podchwyciły ten kontrowersyjny temat, jako głównych winowajców prezentując dezodoranty i antyperspiranty z konserwantami w składzie. Obecnie eksperci definitywnie zaprzeczają związkowi parabenów w składzie kosmetyków ze zwiększonym ryzykiem raka piersi. Wskazują na liczne błędy merytoryczne badań dr Darbre – przepływ limfy w obrębie pachy zachodzi od piersi do dołu pachowego, nie odwrotnie, w związku, z czym przeniesienie cząsteczek parabenów byłoby niemożliwe, poza tym dezodoranty rzadko zawierają parabeny , a jeśli już to zazwyczaj te o najsłabszym działaniu. Przeciwko tej teorii przemawiają też dane epidemiologiczne raka piersi oraz sama metodologia kontrowersyjnego badania.

Czy warto wybierać naturalne kosmetyki bez parabenów i innych konserwantów?

Mimo licznych opinii eksperckich i wieloletniego, sięgającego lat 40. XX wieku bezpiecznego stosowania parabenów w kosmetykach, ich wizerunek został mocno nadszarpnięty. Nastąpił zwrot w kierunku kosmetyków opartych na naturalnych składnikach, bez parabenów i innych konserwantów w składzie. Zawierają one wartościowe składniki, pochodzące często z ekologicznych upraw, dlatego warto je stosować. Jednak kosmetyki te, z uwagi na brak syntetycznych dodatków konserwujących, łatwiej ulegają psuciu i wymagają przechowywania w stosownych warunkach oraz zużycia w niedługim czasie. Pamiętajmy, że parabeny są jednymi z najlepiej przebadanych konserwantów, bardzo dobrze tolerowanymi przez skórę, a ich użycie w kosmetykach podlega ścisłej regulacji. Niemniej jednak stale ukazujące się badania nad ich działaniem podkreślają, że należy jeszcze przyjrzeć się szczegółowo niektórym ich potencjalnym efektom.