Spadek po dziadkach

Alergia jest determinowana genetycznie. Nie musi być, ale w większości jest. Nie zawsze występuje w pierwszym pokoleniu – może pojawić się w drugim. Alergii u dzieci zapobiegać można jednak już od momentu poczęcia, dlatego panie które są obciążone alergią w rodzinie, podczas ciąży powinny stosować dietę hipoalergiczną, co zmniejszy prawdopodobieństwo przekazania schorzenia dziecku. Dlatego, przyszłym mamom, podczas ciąży, zalecam daleko idącą prewencję dietetyczną, będącą ważnym działaniem prozdrowotnym dla dziecka: powinny unikać alergogennych produktów: orzechów, czekolad czy owoców morza.

Obserwacja najmłodszych dzieci

Zwracam uwagę na obserwowanie skóry niemowlaka. Skóra dziecka podatnego na alergię jest zaczerwieniona, wysuszona, z grudkami (w prawie 90 procentach dotyczy wyłącznie policzków). Niektórzy rodzice i opiekunowie – zwłaszcza w mroźne dni, lekceważą problem, przypisując czerwone policzki dziecka działaniu mrozu. To może być mylące. Gdy objaw nie znika, powinno się go skonsultować z lekarzem. Możemy bowiem mieć do czynienia z atopowym zapaleniem skóry potocznie nazywanym skazą białkową. To pierwszy widoczny objaw alergii. Pojawiające się na policzkach, grudki i zaczerwienienia są dla dziecka bardzo dokuczliwe. Zmienione miejsca często swędzą i pękają, dziecko odruchowo dotyka je i drapie, jest pobudzone i płacze.

Co jest przyczyną

Zmiany na skórze policzków to reakcja często występująca wskutek przejścia z karmienia naturalnego na inny rodzaj mleka, najczęściej krowi. Jeśli specjalista potwierdzi diagnozę – policzki są atopowe, należy rozpocząć leczenie. W przypadku zlekceważenia problemu, dziecko może generować dalsze rodzaje alergii, czyli atopowe zapalenie spojówek, atopowe zapalenie nosa, może wystąpić też astma wczesnodziecięca.

Są określone alergeny, które wywołują to schorzenie. U dzieci najmłodszych jest to mleko, które nie jest mlekiem naturalnym. Dlatego dzieciom, zwłaszcza tym z wywiadem alergicznym (zdiagnozowani rodzice, dziadkowie) wprowadzamy dietę hipoalergiczną. Jadłospis rozszerzamy bardzo powoli, unikając wszelkich cytrusów; owoce podajemy zagotowane, zblanszowane i w ten sposób przyzwyczajamy powoli dziecko do szerokiej gamy produktów. Jak najpóźniej staramy się wdrażać wszelkie czekoladki, kakao i inne wysoko uczulające produkty. Niektórych, niestety, czasami nigdy nie będą mogły spożywać. Przestrzegam przed lekceważeniem problemu i omijaniem zaleceń lekarza specjalisty. Restrykcyjna dieta, często z punktu widzenia dorosłego człowieka drastyczna, jest potrzebna, by stan chorobowy się nie pogłębiał. Wczesne leczenie alergii pomoże go zablokować i wyeliminować pojawienie się poważniejszych objawów. Wystąpienie reakcji alergicznej na mleko i inne produkty jest wynikiem braku dojrzałości układów pokarmowego i immunologicznego i wymusza wprowadzenie diety, często dość restrykcyjnej, która dobrze prowadzona rokuje całkowitym wyzdrowieniem, a niewdrożona, lub niekonsekwentnie prowadzona może wywołać zjawisko marszu alergicznego, skutkującego u sześcio - siedmiolatków i starszych alergią wziewną.

Marsz alergiczny

Alergia pokarmowa na mleko i kolejno wprowadzane pokarmy, w grupie najmłodszych pacjentów – u niemowląt, objawia się dysfunkcją ze strony przewodu pokarmowego (biegunki, zaparcia) oraz opisanymi wyżej zmianami skórnymi. Z wiekiem w większości przypadków ustępuje i może przejść w alergię wziewną, która występuje zarówno u nastolatków jak i trzydziesto, czterdziestolatków oraz osób starszych, a objawia się nieżytem nosa i spojówek. Zlekceważenie i nieleczenie tych objawów prowadzi niekiedy do zachorowań na atopową astmę oskrzelową. Zwracam uwagę, że nieżyt nosa i spojówek, może ustąpić, natomiast astma oskrzelowa często pozostaje na całe życie, przyjmując różne formy, na przykład przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). Może pojawić się zespół nakładania, a więc na astmę może dodatkowo nałożyć się POChP, w znacznym stopniu utrudniając wydolność układu oddechowego

Profilaktyka

Najlepszym rozwiązaniem dla ochrony przed alergią noworodka i niemowlaka, które będzie też procentowało w późniejszym rozwoju dziecka jest karmienie naturalne. Ze względu na przeciwciała występujące w mleku matki, jest jedynym czynnikiem chroniącym dzieci przed wystąpieniem klinicznych objawów alergii. Istotne jest też, aby mamy okresie karmienia nadal stosowały dietę hipoalergiczną z okresu ciąży i rezygnowały się produktów wysokoalergizujących. Gdy występuje konieczność wprowadzenia nowych produktów do diety dziecka i przejścia na inny rodzaj mleka, należy to robić ostrożnie i stopniowo z zachowaniem analogicznych zasad jak w przypadku diety matki

Diagnostyka i leczenie

U bardzo małych dzieci wykonuje się wyłącznie testy z krwi na oznaczenie alergenowo swoistych przeciwciał klasy IgE. Testy skórne – prick testy, są w tym wieku mało wiarygodne. Profolio leków, które możemy podać tak małemu dziecku jest też dość wąskie i ogranicza się zazwyczaj do kropli zawierających cetyryzynę, które wykazują też działanie sedacyjne, istotne w przypadku najmłodszych pacjentów. Jest to leczenie objawowe; terapię przyczynową czyli odczulanie można wdrożyć powyżej 4 – 6 roku życia.

Autor: dr n.med. Izabella Pawlik, specjalista alergolog, przewodnicząca Polskiego Towarzystwa Alergologicznego Oddział Wielkopolska