Jak poprawnie wykonać samobadanie piersi?

Objawy raka piersi

Złośliwe nowotwory piersi są bardzo podstępne i z reguły rozwijają się, nie dając żadnych objawów klinicznych. Pierwsze symptomy ograniczają się do dyskretnych zmian zlokalizowanych w piersi albo w ogóle nie występują. Kiedy choroba jest już w bardziej zaawansowanym stadium pojawiają się poważne objawy, takie jak owrzodzenia na skórze czy krwista wydzielina uwalniająca się z sutków.

Samokontrola piersi

Samobadanie swojego zdrowia jest bardzo istotne, o czym świadczyć może fakt, że mężczyźni, którzy jeszcze do niedawna byli najbardziej ,,wstydliwą” grupą mówi głośno o samobadaniu jąder. W przypadku kobiet, ze względu na specyfikę raka piersi, który rozwija się powoli i podstępnie, dokładna samokontrola piersi okazuje się być badaniem, które bardzo często skłania pacjentki do udania się do lekarza. Jednak żeby stwierdzić, że badanie takie jest prawidłowo wykonywane trzeba przestrzegać kilku podstawowych zasad.

Po pierwsze każda kobieta powinna wyznaczyć sobie jeden konkretny dzień cyklu, w którym będzie kontrolowała swoje piersi. Kwestia czy będzie to pierwszy dzień owulacji czy ostatni miesiączki jest indywidualny. Najważniejsze, żeby comiesięczna kontrola odbywała się w okresie, gdy na budowę piersi oddziałują te same stężenia hormonów płciowych.  Wahania poziomu hormonów zmieniają strukturę piersi i kobieta nie jest wtedy w stanie odnieść tego, co czuje pod palcami do stanu sprzed miesiąca. Może np. mocniej rozwinięte struktury gruczołowe określić jako guzek, którego przy poprzednim badaniu nie było.

Kolejna istotna kwestia dotyczy już ewentualnego „znaleziska”. Jeżeli w trakcie badania okaże się, że w piersi znajduje się jakiś „guzek” należy kontrolować go w różnych fazach cyklu. Jeśli ulega on naprzemiennie zwiększeniu i zmniejszeniu zapewne jest to zmiana łagodna. Jednak mimo to i tak należy skonsultować jego obecność z ginekologiem. Jeśli jednak pozostaje bez zmian, wymaga to niezwłocznej wizyty lekarskiej. Nie dotyczy to jednak kobiet po menopauzie. W ich przypadku każdy nowy „guzek” powinien być skonsultowany z lekarzem w trybie pilnym.

Samokontrola piersi – jak wyczuć guza w piersiach?

Kontrola gruczołów piersiowych jest badaniem prostym i szybkim. Nie zmienia to jednak faktu, że każda kobieta powinna znaleźć w swoim grafiku 15 minut miesięcznie, by w spokoju i skupieniu mogła wykonać badanie – najlepiej w momencie, gdy jest zrelaksowana, np. po kąpieli. Świetnym rozwiązaniem jest również zaangażowanie w badanie partnera! Jak zatem powinna wyglądać taka samokontrola?

• Na początku przyjrzyj się swoim piersiom. Stań przed lustrem i sprawdź, czy piersi są symetryczne, czy nie zauważyłaś, że jedna z nich uległa powiększeniu albo zmieniła swój kształt.
• Unieś jedną rękę i załóż ją za głowę. Trzy palce przeciwstawnej ręki umieść w okolicy górnej zewnętrznej części piersi, tuż przy fałdzie skóry ograniczającym pachę od przodu. Około 20% kobiet posiada w tym miejscu dodatkowy płat gruczołów piersiowych, tak zwany ogon Spence’a. To tu najczęściej lokalizują się zmiany nowotworowe.
• Delikatnym, ale głębokim ruchem okrężnym badaj całą swoja pierś. Zwróć uwagę na każde zgrubienie albo zmianę twardości w obrębie piersi.
• Powtórz wspomniane czynności na drugiej piersi. Pamiętaj, że bardzo rzadko piersi są symetryczne. Zwykle posiadają inny kształt, mogą być mniejsze lub większe.
• Na koniec badania zaciśnij brodawki obu piersi. Sprawdź, czy nie wydostaje się z nich wydzielina. Krwista, mleczna, ropna albo surowicza. Jeżeli nie jesteś w ciąży lub nie karmisz piersią brodawki powinny pozostać suche.

Nie zapominaj o węzłach chłonnych!

Żeby badanie było kompletne należy pamiętać, by po samokontroli piersi sprawdzić również okoliczne węzły chłonne. Przede wszystkim pachowe, nad- i podobojczykowe. W tym celu unieś ramię tak, by utworzyło z tułowiem kąt 90 stopni (możesz dla wygody oprzeć dłoń na tułowiu). Następnie umieść w dole pachowym dwa palce przeciwstawnej ręki. Sprawdź, czy nie wyczuwasz powiększonych albo bolesnych węzłów chłonnych. Powoli, opuszczając ramię delikatnie oceń swoją pachę. W dalszej kolejności oceń węzły nad- i podobojczykowe. Przesuwaj dwa palce po okolicy nadobojczykowej, następnie podobojczykowej. Nie powinnaś wyczuwać żadnych węzłów.

Wyczułam guzka, co dalej?

Przede wszystkim nie należy panikować. Nie każdy guzek w piersiach to guz złośliwy – stanowią one jedynie 1% znalezionych w samobadaniu zmian. Nie zmienia to jednak faktu, że każdy guzek czy zgrubienie, który nas zaniepokoi powinnyśmy skonsultować z ginekologiem lub onkologiem. Lekarz ten po ręcznym zbadaniu piersi zdecyduje o dalszym toku diagnostycznym. Zwykle jest to badanie USG piersi albo mammografia. 

Krzysztof Pawlak