Wszawica (inaczej pedikuloza) jest chorobą pasożytniczą wywołaną przez wesz ludzką. Najczęstszą postacią wszawicy jest wszawica głowowa, za którą odpowiedzialna jest wesz głowowa (łac. Pediculus capitis). Inne możliwe rodzaje wszawicy to wszawica łonowa (wesz łonowa, łac. Pediculus pubis) i wszawica odzieżowa (wesz odzieżowa, łac. Pediculus vestimenti). Wszawica przenosi się przez bezpośredni kontakt głowy osoby zdrowej z głową osoby, która jest zakażona wszawicą. Dzieci często nie zachowują dystansu między sobą w trakcie zabawy a także często wymieniają się różnymi przedmiotami: czapkami z daszkiem, pluszakami, kaskami, spinkami lub gumkami do włosów. Często się przytulają, czasem śpią blisko siebie lub we wspólnej pościeli. Zdarza się także, że używają wspólnych szczotek lub grzebieni. Do zarażenia dochodzi wówczas w sposób pośredni.

Jakie są objawy wszawicy i jak ją rozpoznać?

Podstawowym objawem wszawicy jest przede wszystkim uporczywe swędzenie skóry, wskutek czego chory drapie się w miejscach zaatakowanych przez pasożyty. W efekcie często dochodzi do powstawania sączących się zmian skórnych i strupów. Skóra swędzi najbardziej tam, gdzie wszy występują najintensywniej, czyli na skroni i potylicy. Skóra na głowie może być zaczerwieniona, szczególnie na linii włosów lub za uszami. Mogą występować przeczosy tj. drobne ranki i zadrapania spowodowane drapaniem uporczywego świądu. Konsekwencją tego jest uszkodzenie skóry głowy, które może prowadzić do stanów zapalnych, co otwiera drogę do zakażeń bakteryjnych lub grzybiczych. W skrajnych przypadkach na głowie osoby zarażonej wszawicą pojawia się tzw. „kołtun”, czyli włosy zlepione ropno-surowiczą wydzieliną (1). Widocznym objawem wszawicy są małe, białe lub szare jaja (gnidy), które są przyczepione do włosów. Wszy składają swoje jaja najczęściej u nasady włosa. Jeśli znajdują się dalej to znaczy, że choroba trwa już od jakiegoś czasu. Żywią się ludzką krwią i żyją około miesiąca. Poza skórą ludzką mogą przeżyć od 1 do 2 dni.

Jak radzić sobie z wszami?

W przypadku wykrycia wszy u dziecka należy podjąć leczenie, któremu należy poddać nie tylko osobę z widoczną wszawicą. Należy obserwować i ewentualnie leczyć wszystkie osoby, które miały z nią bezpośredni kontakt (dzieci z grupy oraz domowników).

Na rynku dostępne są różne preparaty przeciw wszom, takie jak: szampony, płyny i spraye zawierające substancje aktywne, które zabijają wszy i gnidy. Są one dostępne w aptekach oraz drogeriach. Najpopularniejsze substancje czynne używane w preparatach przeciwszawiczych to: permetryna, cyklometikon oraz dimetikon. Warto zastosować kurację, która obejmuje zarówno płyn likwidujący wszy i gnidy, jak i szampon przeciwszawiczy. W trakcie kuracji należy przestrzegać instrukcji używania preparatu, a po jego użyciu należy wyczesać martwe wszy oraz jaja (gnidy). Po 7 do 10 dniach ponownie należy zastosować preparat zwalczający wszawicę.

Jak chronić się na wakacjach?

Należy przypomnieć dzieciom, że powinny unikać bardzo bliskiego kontaktu z innymi dziećmi, a zwłaszcza nie stykać się głowami. Szczególnie należy zwrócić im uwagę, aby nie pożyczać swojego grzebienia, ani nie używać cudzego, nie korzystać z tych samych ręczników, czapek, szczotek do włosów, gumek oraz spinek oraz by często myć ręce. Podczas zabawy z rówieśnikami, treningów oraz zajęć grupowych dobrze, włosy dobrze by były upięte lub związane oraz każdego dnia rozczesane.

Przed wyjazdem na kolonie czy obóz warto także sprawdzić skórę głowy naszej pociechy pod kątem obecności wszy oraz wyposażyć ją w spray ochronny, a dziewczynki w gumki przeciwszawicze do włosów i korzystać z nich regularnie. Warto wiedzieć, że preparaty zabezpieczające oprócz dimetikonu często zawierają olejki eteryczne takie jak: olejek z drzewa herbacianego, olejek z mięty pieprzowej, olejek lawendowy, etoksylowany czy olej rycynowy.

Dlaczego wszy to nie tylko wakacyjny problem?

Choć wszy najczęściej kojarzą się z okresem wakacyjnym, to problem ten może wystąpić w każdym momencie roku. Szkoły, przedszkola, a także codzienne interakcje z innymi ludźmi mogą być źródłem zarażenia. Dlatego ważne jest, aby być czujnym przez cały rok i podejmować działania profilaktyczne. Szczególną ostrożność należy jednak zachować w czasie kolonii i letnich obozów, aby oprócz piasku w plecaku na głowie nie pozostały pamiątki w postaci wszy.

Autor: Małgorzata Sajdak

Przypisy:

https://www.gov.pl/web/gis/wszawica--leczenie-i-zapobieganie--fakty-i-mity-o-wszawicy (1)

Piśmiennictwo:

 https://www.gov.pl/web/gis/wszawica--leczenie-i-zapobieganie--fakty-i-mity-o-wszawicy
https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/171074,wszy-jak-wygladaja-wszy-wszawica-leczenie-i-zapobieganie
https://zdrowie.pap.pl/srodowisko/wszawica-objawy-leczenie-czyli-co-warto-o-niej-wiedziec

Image by freepik Image by freepik Image by freepik