Jak można leczyć zapalenie kącików ust?

Skąd się biorą zajady – przyczyny zapalenia kącików ust

Przyczyny występowania zapalenia kącików ust są bardzo różne. Postępowanie diagnostyczne i lecznicze zależy od nasilenia objawów bólowych, wielkości owrzodzenia i czasu ustępowania dolegliwości. Za powstawanie zajadów najczęściej są odpowiedzialne:

• Nieprawidłowe nawyki i zła higiena warg i okolicznej skóry – uważa się, że jest to główna przyczyna powstawania owrzodzenia w okolicach kącików ust. Ciągłe oblizywanie warg paradoksalnie powoduje odwodnienie okolicznej skóry. To z kolei doprowadza do przesuszenia naskórka, który staje się podatny na pęknięcia i powstawanie ranek. W okresie zimowym nawyk oblizywania warg staje się jeszcze bardziej niepożądany. Niskie temperatury są bowiem dodatkowym czynnikiem, który uszkadza skórę, nasila dolegliwości i zwiększa częstość powstawania zajadów.
• Infekcje skóry okolicy warg – uszkodzony naskórek okolicy kącików ust jest szczególnie podatny na infekcje bakteryjne. Ich przyczyną mogą być zarówno bakterie bytujące w jamie ustnej, jak i te przeniesione w okolice ust na przykład przez nasze dłonie. Poza standardowymi objawami zajadów, takimi jak ból i pieczenie, pojawić się mogą dodatkowe dolegliwości: ropny wyciek z okolicy ranek, zaczerwienienie okolicznej skóry, powiększanie się owrzodzenia, czy nawet objawy ogólne, takie jak gorączka czy dreszcze. Z drugiej strony duża wilgotność związana z obecnością śliny sprzyja rozwojowi infekcji grzybiczych. Ich przebieg wiąże się z powstawaniem trudno poddających się leczeniu zajadów. Czy zajady są zaraźliwe? Należy pamiętać, że zajady powodowane przez mikroorganizmy mogą sporadycznie prowadzić do zarażenia drugiej osoby, na przykład podczas pocałunku.
• Niedobory witamin i minerałów – jest to również częsta przyczyna występowania zapalenia kącików ust. Zajady powodowane niedoborami dietetycznymi są związane z niską podażą witamin z grupy B oraz witaminy A, E, D oraz mikroelementów: cynku, żelaza czy wapnia. Wspomniane związki chemiczne oraz pierwiastki biorą udział w prawidłowym funkcjonowaniu komórek skóry oraz błon śluzowych.
• Choroby przewlekłe – niekiedy przyczyna zajadów może być bardzo poważna. Zmiany skórne tego typu mogą występować na przykład w przebiegu cukrzycy. Podwyższony poziom glukozy we krwi dodatkowo utrudnia gojenie się ranek. Również choroby lub leki obniżające odporność organizmu prowadzą do przewlekłego zapalenia kącików ust, np. wirus HIV albo leki stosowane w trakcie chemioterapii.

Domowe leczenie zajadów – jakie metody stosować?

Skuteczne leczenie zajadów zależy przede wszystkim od ich przyczyny. Niekiedy jednak można stosować metody uniwersalne, które niemal zawsze prowadzą do uśmierzania bólu czy skrócenia przebiegu choroby. Przede wszystkim należy zadbać o właściwe nawilżenie skóry kącików warg. Warto skorzystać z kremów przeznaczonych do pielęgnacji twarzy albo preparatów nawilżających wargi. Równie istotna jest właściwa higiena. Unikajmy dotykania ranek, w szczególności, gdy mamy brudne ręce (czyli właściwie zawsze, gdy po umyciu rąk dotknęliśmy jakiegoś przedmiotu).

Możemy również korzystać z naturalnych produktów, które prowadzą do przyśpieszenia gojenia ranek i zmniejszenia dolegliwości. Zalicza się do nich na przykład miód – posiada właściwości kojące, nawilżające. Jeszcze skuteczniejszy może okazać się wyciąg z aloesu, powszechnie wykorzystywany w preparatach kosmetycznych. Często zaleca się stosowanie pasty do zębów na powstające owrzodzenia. Powoduje ona zmniejszenie dolegliwości bólowych (zawarty w pastach mentol działa przeciwbólowo), a środki czyszczące teoretycznie działają przeciwbakteryjnie. Większość lekarzy nie poleca jednak takiego zastosowania pasty do zębów, bowiem powoduje ona dalsze przesuszanie skóry. Ponadto obecnie produkowane pasty do zębów coraz częściej zawierają składniki, które nie działają bakteriobójczo, a jedynie hamują powstawanie płytki nazębnej.

Kiedy zajady powinien leczyć lekarz?

Jeżeli mimo przestrzeganej przez nas higieny i stosowania domowych sposobów zmiany skórne nie ustępują albo wręcz stają się bardziej nasilone, należy udać się do lekarza. Również pojawiające się objawy ogólne, takie jak gorączka, dreszcze, poty, powinny nas zaniepokoić. W takim wypadku lekarz wykona podstawowe badania laboratoryjne (morfologia krwi obwodowej, wskaźniki zapalne, poziom glukozy we krwi) i na tej podstawie podejmie decyzję o wdrożeniu leczenia. W przypadku infekcyjnej przyczyny zajadów stosuje się antybiotyki w maściach i kremach. Jeżeli mamy do czynienia z chorobą ogólnoustrojową, najważniejsze jest leczenie właśnie choroby podstawowej. 

Krzysztof Pawlak