Wskazania i ryzyko związane z terapią doustnymi retinoidami

Skąd się bierze trądzik?

Trądzik to grupa chorób związana z zaburzeniami funkcjonowania gruczołów łojowych. Najczęstszą postacią trądziku jest trądzik pospolity, który dotyczy zwykle nastolatków, ale także niektórych dorosłych. W efekcie zmian hormonalnych dochodzi do nadmiernej produkcji łoju przez gruczoły łojowe. Dodatkowo często mamy do czynienia ze wzmożonym rogowaceniem komórek, które zatykają przewody wyprowadzające gruczołów łojowych, prowadząc do powstawania zaskórników i ropnych krost.

Formy terapii trądziku

Obecnie znanych jest wiele form terapii trądziku, choć często potrzeba trochę czasu, aby znaleźć odpowiednią dla siebie. Pierwszym krokiem jest odpowiednia pielęgnacja skóry za pomocą środków przeznaczonych do cery osób zmagających się właśnie z tym problem.

Kolejnymi środkami w leczeniu trądziku są działający przede wszystkim odkażająco nadtlenek benzoilu, hamujący rogowacenie komórek kwas azelainowy czy antybiotyki. Szczególną grupę leków stanowią retinoidy, a wśród nich właśnie izotretynoina. O ile leczenie miejscowe tymi środkami jest dość powszechne, o tyle ich przyjmowanie doustne (z powodu licznych działań niepożądanych) jest zarezerwowane wyłącznie dla najcięższych przypadków trądziku, np. tzw. trądziku skupionego, w którym występują jednocześnie zaskórniki, krosty, ropne przetoki i blizny potrądzikowe.

Czytaj więcej w temacie: Jak skutecznie pozbyć się trądziku?

Działanie izotretynoiny

Retinoidy to naturalne i syntetyczne pochodne witaminy A. Ich działanie opiera się na normalizacji wzrostu i różnicowania komórek skóry i błon śluzowych. Wpływają na rozluźnienie warstwy rogowej naskórka, co ułatwia złuszczanie powierzchownych komórek skóry, co z kolei zmniejsza ryzyko zatykania przewodów wyprowadzających gruczołów łojowych komórkami skóry. Ponadto wykazują działanie przeciwzapalne, a izotretynoina dodatkowo zmniejsza wydzielanie łoju.

Izotretynoina a ciąża

Najpoważniejszym skutkiem ubocznym doustnego stosowania retinoidów jest ich działanie teratogenne, czyli powodujące wady u płodu. Dlatego też terapia doustnymi retinoidami u kobiet w wieku rozrodczym jest przeciwwskazana, chyba że stosują one antykoncepcję. Decyzji o macierzyństwie nie można też podjąć od razu w dzień odstawienia leku, tylko należy poczekać, aż cała substancja zostanie wyeliminowana z organizmu. Dla izotretynoiny ten okres czasu to okres minięcia kolejnego pełnego cyklu menstruacyjnego, a dla acytretyny (innego leku z grupy retinoidów) aż 2 lata! Takiego ryzyka nie niesie natomiast terapia u mężczyzn, ponieważ izotretynoina ze spermy nie wpływa na uszkodzenie płodu.

Czytaj więcej w temacie: Kosmetyki i pielęgnacja skóry w ciąży

Inne skutki uboczne przyjmowania izotretynoiny

Ze względu na duże ryzyko wystąpienia środków ubocznych, należy zawsze dobrze przemyśleć, czy w danym przypadku istnieje wskazanie do zastosowania terapii izotretynoiną doustną. Podstawowym jest silne przesuszanie skóry, zapalenie czerwieni wargowej, świąd i złuszczanie skóry na dłoniach i stopach. Na skórze i błonach śluzowych mogą występować podrażnienia, a w 30% przypadków pacjenci skarżą się na odwracalne po zakończeniu terapii wypadanie włosów. Przesuszanie skóry jest potęgowane w sytuacjach wystawiania jej na światło słoneczne. Jak wygląda więc relacja izotretynoina a opalanie? W trakcie terapii należy całkowicie zrezygnować z opalania się, a podczas codziennego funkcjonowania stosować kremy z wysokimi filtrami (co najmniej SPF 50).

Czytaj więcej w temacie: Jak walczyć z wypadającymi włosami?

Innym poważnym działaniem ubocznym jest upośledzenie funkcji wątroby, dlatego w trakcie terapii niezbędne jest monitorowanie stężenia transaminaz. Ponadto często dochodzi do niekorzystnych zmian w profilu lipidowym pacjenta, który również na bieżąco trzeba kontrolować.

Katarzyna Wiak