Przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie mastocytozy

Czym jest i na czym polega mastocytoza?

Mastocyty, czyli komórki tuczne, to jeden z typów krwinek białych. Są elementem układu immunologicznego, czyli biorą udział w ochronie organizmu przed drobnoustrojami. W odpowiedzi na ich atak uwalniają substancje o silnym działaniu obronnym, takie jak histamina, tryptaza czy prostaglandyny. U dzieci chorych na mastocytozę skórną w jej obrębie występuje zbyt dużo komórek tucznych, które wydzielają zbyt dużo tych mediatorów. Czynnikami, które oprócz drobnoustrojów mogą wywołać objawy choroby, są także alkohol, aspiryna czy użądlenia owadów (Poznaj skuteczne sposoby na insekty).

Objawy mastocytozy

Wymienione wyżej mediatory reakcji zapalnej, głównie histamina, powodują obrzęk skóry, jej świąd i zaczerwienienie. Mimo że w postaci skórnej komórki tuczne są szczególnie nagromadzone w skórze, to i tak możliwe jest wystąpienie objawów ogólnoustrojowych, takich jak ból głowy, spadki ciśnienia, nudności czy biegunka. U dzieci podstawową formą mastocytozy skórnej jest pokrzywka barwnikowa. Pojawiają się u nich małe, brązowo-żółte plamki lub grudki. Co ważne, zmian tych nie obserwuje się na dłoniach, podeszwach stóp i twarzy. Po potarciu skóry dochodzi do powstawania bąbli pokrzywkowych. Z drugiej strony komórki tuczne mogą być tak silnie nagromadzone tylko w jednym miejscu, że tworzą tzw. mastocytomę o wyglądzie guzowatym. Jest to zmiana łagodna.

Rozpoznanie i przebieg mastocytozy skórnej

W celu rozpoznania formy skórnej mastocytozy lekarz dermatolog zaczyna od dokładnej oceny wyglądu i lokalizacji zmian skórnych. W kolejnym etapie, przy podejrzeniu schorzenia, wykonuje się biopsję skóry, która może wykazać typowe nacieki komórek tucznych. Mastocytoza w formie skórnej jest łagodną postacią tej choroby. W większości przypadków w okresie dojrzewania dochodzi do jej remisji. Dużo rzadziej zdarza się, że u chorego dziecka w momencie osiągnięcia wieku dorosłego dochodzi do zmiany postaci choroby z formy skórnej na układową, która jest dużo poważniejsza.

Leczenie mastocytozy skórnej

Forma leczenia zależy od zaawansowania choroby. W przypadku łagodnych lub umiarkowanych objawów skórnych podaje się leki przeciwalergiczne, głównie antyhistaminowe. Można także zastosować maści zawierające glikokortykosteroidy. W ciężkich postaciach dodatkowo podaje się je ogólnoustrojowo.

Związek mastocytozy skórnej i alergii

Mastocytoza skórna jest jedną z chorób alergicznych. Dodatkowe współwystępowanie z nią alergii wziewnych czy pokarmowych u dziecka zwiększa częstotliwość i nasilenie objawów. Substancje uwalniane przez mastocyty są mediatorami reakcji alergicznych. Przy dodatkowym nagromadzeniu tych komórek i większej ich ilości reakcja taka jest dużo poważniejsza, bardziej rozległa i groźna dla życia, bo może wywołać nawet wstrząs anafilaktyczny.

Katarzyna Wiak