Nużeniec – diagnostyka, objawy i leczenie

Nużeniec – co to jest?

Nużeniec jest rodzajem mikroskopijnego roztocza (osiąga do 0,5 mm długości), które bytuje głównie w mieszkach włosowych rzęs i brwi niemal wszystkich ssaków. Wśród ludzi szerzą się dwa gatunki tych pajęczaków: Demodexbrevis (nużeniec krótki) i Demodexfolliculorum (nużeniec ludzki). W przeciwieństwie do częstszego nużeńca ludzkiego, nużeniec krótki nie rozwija się w mieszkach włosów, a w gruczołach łojowych. Oba gatunki odżywiają się wydzielinami gruczołów łojowych (bogatolipidowy łój). Warto w tym miejscu zaznaczyć, że niemal każdy dorosły człowiek zarażony jest nużeńcem. Zmienna jest jedynie odpowiedź organizmu na jego obecność oraz intensywność infestacji. Nużeniec oka może odpowiadać za wiele nieprzyjemnych dolegliwości zarówno natury okulistycznej, jak i dermatologicznej.

Objawy infestacji nużeńcami

Tak jak wcześniej wspomniano objawy wynikające z bytowania nużeńców u ludzi są zmienne. Zależą one od takich czynników, jak miejsce zakażenia, liczba nużeńców oraz genetyczne predyspozycje pacjenta co do intensywności odpowiedzi zapalnej organizmu. W przypadku masywnej infestacji diagnozuje się chorobę o nazwie nużyca. Do jej najczęstszych objawów należą:

• wypadanie rzęs, brwi lub zmiana kierunku ich wzrostu – wynika to bezpośrednio z obecności pasożytów w cebulce mieszka włosowego. Nużeńce mechanicznie „zmieniają” kierunek wzrostu włosa lub doprowadzają do zniszczenia cebulki włosowej. Rzęsy osób chorych są słabe, wypadają lub u ich podstawy widoczne są drobne zmiany, przypominające ropne kropelki (nie są to jednak jaja nużeńców, a wydzielina powstająca w wyniku reakcji zapalnej),
• świąd, zaczerwienienie, łzawienie oczu – są to objawy bardziej charakterystyczne dla zakażenia nużeńcem ludzkim (Demodexfolliculorum). W wyniku toczącej się w mieszkach reakcji zapalnej dochodzi do rozwoju wspomnianych dolegliwości. Jest to o tyle niebezpieczne, że świąd często zmusza pacjentów do przecierania powiek, rzęs i brwi. To z kolei zwiększa ryzyko zakażenia pasożytem innych osób lub przeniesienia go na drugie oko.

Czytaj więcej w temacie: Gradówka na powiece

W przypadku zakażenia nużeńcem krótkim objawy mogą być mniej specyficzne. Ze względu na fakt, że pajęczak ten zamieszkuje gruczoły łojowe, może on teoretycznie zajmować każdy fragment ludzkiej skóry (która wspomniane gruczoły zawiera). Najczęściej są to oczywiście okolice twarzy, głównie u młodych dorosłych, gdy w wyniku intensywnych zmian hormonalnych dochodzi do powstawania znacznej ilości łoju, który stanowi idealną pożywkę dla nużeńca. Dochodzi wówczas do nasilenia zmian trądzikowych lub powstawania innych zmian ropnych.

Czytaj więcej w temacie: Co zrobić by rzęsy wyglądały na długie i zalotne?

Obecnie wiadomo, że nużeniec może powodować również dolegliwości ze strony narządu wzroku. Nużeńce mogą być odpowiedzialne za powstawanie gradówek i jęczmienia. Dodatkowo u pacjentów z przewlekłym zapaleniem powiek bardzo często stwierdza się intensywną infestacje. Co więcej, obserwacje kliniczne wskazują na fakt, że pajęczaki te odpowiadają za niektóre przypadki zespołu suchego oka!

Leczenie – czyli jak walczyć z nużeńcem?

Jedne z najczęściej zadawanych przez pacjentów pytań to te o to, jak usunąć nużeńca. Niestety nie jest to proste. Całkowita eradykacja jest niemal niemożliwa. Pajęczak ten przenosi się bardzo szybko i nawet najdrobniejsze odstępstwa od ścisłych zasad higieny doprowadzają do ponownego „przeniesienia” pasożyta w rejon oka. Odpowiadając na pytanie o to, co stosować na czynną nużycę, należy przede wszystkim polecić preparaty zawierające permetrynę, kwas azelainowy czy metronidazol. Wszystkie wymienione substancje wykazują działanie pasożytobójcze, przy czym kwas azelainowy i metronidazol wykorzystywane są również w leczeniu zakażeń bakteryjnych. Jednocześnie trzeba wspomnieć, że domowe leczenie nużeńca jest wysoce nieskuteczne. Praktycznie jedynym (poza lekarskim) sposobem walki z chorobą jest przestrzeganie zasad higieny i unikanie dotykania rękami okolic oczu.

Czytaj więcej w temacie: Henna brwi i rzęs.

Lek. Krzysztof Pawlak