Przyczyny, objawy i sposoby leczenia wszawicy głowowej

Czym jest wszawica?

Wszawica to choroba pasożytnicza wywoływana przez stawonogi – wszy. Większości z nas kojarzy się jako problem owłosionej skóry głowy. Jest to prawda, ponieważ jej najczęstszą postacią jest wszawica głowowa. Nie należy jednak zapominać, że istnieją także gatunki wszy łonowej (o najmniejszych rozmiarach) i odzieżowej, która może osiągać wielkość nawet 4-5 mm.

Jak można zarazić się wszawicą?

Wszawica przenosi się przez bezpośredni kontakt nie tylko z włosami chorego, ale także pośrednio przez używanie wspólnych grzebieni, spinek do włosów czy nakryć głowy. Zdecydowanie częściej obserwuje się ją wśród dzieci.

Mimo że do rozprzestrzenienia choroby przyczyniają się często zaniedbania higienicznie, należy stanowczo zerwać z poglądem, że wszawica jest chorobą osób biednych. Łatwy sposób roznoszenia się wszawicy sprawia, że epidemie wybuchają czasem także w prywatnych szkołach czy luksusowych ośrodkach.

Objawy wszawicy

Pierwszym i charakterystycznym objawem wszawicy jest silny świąd skóry głowy, związany z ukłuciem stawonoga. Intensywne drapanie prowadzi do powstania punktowych zmian zapalnych, czasem z niewielkim ropnym wyciekiem, który może skutkować powstawaniem we włosach kołtunów. Lokalizują się one przede wszystkim w okolicy skroni i na potylicy. Takim stanom zapalnym może towarzyszyć powiększenie i bolesność okolicznych węzłów chłonnych.

Wesz żyje około 4 tygodnie, ale w tym czasie składa nawet kilkaset jaj! Mają one postać czarnych grudek, początkowo ulokowanych u nasady włosa. Z czasem przesuwają się coraz dalej od skóry głowy podczas naturalnego wzrostu włosa. Ich największe zagęszczenie obserwuje się za uszami.

Jak leczyć wszawicę?

Stwierdzenie obecności dorosłych wszy i złożonych jaj umożliwia rozpoznanie choroby. Minęły już czasy, kiedy diagnoza wszawicy zmuszała do ścięcia włosów praktycznie na łyso. Obecnie jeśli choroba ma łagodny przebieg i nie doszło do wystąpienia ostrego stanu zapalnego, można ją wyleczyć nawet bez wizyty u lekarza. W każdej aptece dostępne są szampony lecznicze, zawierające np. permetrynę lub dimetikon, płyny z cyklometikonem likwidujące wszy i gnidy oraz spraye ochronne z dimetikonem, których zadaniem jest usunięcie larw wszy głowowej. Leczenie należy wdrożyć nie tylko u osób z wszawicą, ale także wszystkich z bezpośredniego kontaktu (np. domownicy), celem zapobieżenia rozprzestrzeniania choroby. Po spłukaniu szamponu należy dokładnie wyczesać z włosów złożone jaja. Ze względu na mniej więcej tygodniowy czas dojrzewania jaj zazwyczaj zaleca się, żeby u osób chorych powtórzyć czynność po 7 dniach.

Jak pozbyć się wszy z domu?

Oprócz włączenia leczenia należy zadbać także o higienę przedmiotów, które mogły mieć styczność z jajami i dorosłymi wszami. Należy zdezynfekować grzebienie i szczotki, a najlepiej po prostu je wyrzucić i zastąpić nowymi. Ubrania chorego i pościel należy wyprać w wysokiej temperaturze. Można sięgnąć także po specjalne przeciwpasożytnicze środki do prania.

Jeśli na skórze wystąpią obszary stanu zapalnego czy zmiany ropne, niezbędny będzie kontakt z lekarzem, który może włączyć do leczenia miejscowe leki przeciwzapalne i antybiotyki.

Jak zapobiegać wszawicy?

W zapobieganiu epidemiom wszawicy najważniejsza jest edukacja dzieci. Mają one tendencje do wymieniania się gumkami do włosów, spinkami czy przymierzania nakryć głowy rówieśników i dorosłych. Niestety jest to prosta droga do ewentualnego zachorowania.

Dzieci należy codziennie czesać i upinać im włosy, zwłaszcza przed zabawami i treningami grupowymi. Rodzice powinni także systematycznie przeglądać włosy pociech, zwłaszcza w okolicy potylicznej i za uszami. Mogą także zakupić specjalne produkty, które pomogą w profilaktyce wszawicy.

Lek. Krzysztof Pawlak