W jakich sytuacjach zleca się badanie poziomu kreatyniny w surowicy?

Co to jest kreatynina?

Kreatynina to jeden z produktów metabolizmu organizmu, który powstaje głównie w mięśniach szkieletowych. Jest wydalana z organizmu z moczem, przez co badanie poziomu kreatyniny w surowicy krwi jest jednym z podstawowych badań określających czynność wydzielniczą nerek.

Na podstawie wartości poziomu kreatyniny, a także płci, wieku i masy ciała wylicza się wartość GFR, czyli współczynnika przesączania kłębuszkowego, nazywanego także wskaźnikiem filtracji kłębuszkowej. Jest to ilość osocza krwi, która w danej jednostce czasu (najczęściej w 1 minucie) jest filtrowana przez kłębuszki nerkowe do moczu pierwotnego, który później zostanie przekształcony w mocz ostateczny.

Czytaj więcej w temacie: Klirens kreatyniny i ocena stanu nerek

O czym może świadczyć podwyższony poziom kreatyniny w surowicy?

Norma poziomu kreatyniny w surowicy krwi to 53-115µmol/l (0,6-1,3 mg/dl). Warto jednak zaznaczyć, że może się ona nieco różnić pomiędzy laboratoriami, dlatego warto zawsze zapoznać się z normą obowiązującą w danej placówce. Podwyższony poziom kreatyniny w surowicy świadczy o pogorszeniu czynności wydzielniczej nerek, czyli ostrej lub przewlekłej niewydolności tego narządu. Co ciekawe, nasz organizm przez dłuższy czas usiłuje skompensować zaburzenia pracy nerek i poziom kreatyniny zaczyna wzrastać dopiero gdy nie pracuje około połowa kłębuszków nerkowych! Wśród przyczyn przewlekłej choroby nerek, której wykładnikiem jest podwyższenie poziomu kreatyniny w surowicy krwi, można wymienić cukrzycę, nadciśnienie tętnicze, kłębuszkowe zapalenia nerek czy choroby układowe, takie jak toczeń.

Wiele osób zastanawia się, jak wygląda badanie kreatyniny i ile się czeka na wynik kreatyniny? Pamiętajmy, że jest to rutynowe badanie krwi, a czas oczekiwania na wyniki może się różnić w zależności od punktu laboratoryjnego, jednak zwykle trwa 1-3 dni.

Kreatynina czy GFR?

Podstawowym wykładnikiem pracy nerek jest wspomniany już wskaźnik GFR, wyliczany na podstawie poziomu kreatyniny, ale uwzględniający także inne czynniki. W innym przypadku, np. u atletów, moglibyśmy podejrzewać chorobę nerek, ponieważ przez dużą ilość masy mięśniowej ich poziom kreatyniny jest wysoki. Jednak po obliczeniu wartości GFR, uwzględniającej także wiek i masę ciała, okazuje się, że nie ma żadnych wykładników świadczących o upośledzeniu czynności nerek!

Wskaźnik GFR służy także do monitorowania postępu przewlekłej choroby nerek i na podstawie jego wartości klasyfikuje się pacjentów do grup zaawansowania tej choroby.

Kreatynina a rezonans, inne diagnostyczne badania obrazowe i leki

Pamiętajmy, że nerki i wątroba to dwa podstawowe narządy naszego organizmu, które odpowiadają za wydalanie wszelkich metabolitów. Należą do nich także przyjmowane przez nas leki i środki kontrastowe stosowane podczas badań obrazowych, głównie z zastosowaniem promieniowania rentgenowskiego. Dlatego aby móc przyjmować tego typu substancje, nerki muszą być wystarczająco sprawne, aby je wydalić.

Warto wiedzieć, że szczególnie obciążające dla nerek są kontrasty stosowane w badaniach z wykorzystaniem promieniowania rentgenowskiego, głównie tomografii komputerowej (TK). Przed każdym badaniem pacjent musi dostarczyć radiologowi aktualny wynik poziomu kreatyniny w surowicy. Jeśli okaże się zbyt wysoki, badanie odracza się lub zaleca się wykonanie rezonansu magnetycznego (MR), ponieważ kontrasty w nim stosowane są mniej obciążające dla nerek. Niestety, tomografia i rezonans są przydatne w diagnostyce różnych grup schorzeń, dlatego nie zawsze rezonans okaże się tak samo dokładny, jak badanie tomograficzne.

U pacjentów z niewydolnością nerek, i co za tym idzie – podwyższonym poziomem kreatyniny w surowicy krwi, niezwykle trudne jest dobieranie leków na różne schorzenia, które w większości są wydalane właśnie przez nerki. Niektóre z nich, np. przeciwcukrzycowa metformina, nie mogą być włączane przy wysokim stopniu zaawansowania przewlekłej choroby nerek, a inne muszą mieć zredukowaną dawkę, ponieważ upośledzenie ich wydalania z organizmu prowadzi do zatrzymywania substancji w ustroju przez dłuższy czas.

Czytaj więcej w temacie: Odpowiednia dieta w leczeniu chorób nerek

Katarzyna Wiak