Charakterystyka zespołów otępiennych

Czym jest demencja starcza?

Demencja (inaczej otępienie) jest to zespół objawów, zazwyczaj wywołany chorobą mózgu, w której występują zaburzenia wyższych funkcji korowych, takich jak: pamięć, orientacja, myślenie, liczenie, rozumienie, zdolność do uczenia się. Towarzyszą im często zaburzenia emocjonalne, motywacji i zachowania. Otępienie obejmuje około 1% populacji, ale w większości przypadków diagnozuje się je u osób powyżej 60. roku życia. Jest to więc choroba wyraźnie związana z wiekiem – badania dowodzą, że dotyczy aż 40% osób po 85. roku życia.

Czytaj więcej w temacie: Fitness mózgu, czyli jak spowolnić proces starzenia się naszego umysłu

Demencja a Alzheimer

Z przeprowadzonych badań wynika, że najczęstszą chorobą odpowiadającą za demencję jest choroba Alzheimera. Jest ona związana z wiekiem i nieco częściej występuje u kobiet. Otępienie w tym przypadku przebiega etapami, które następują po sobie. Jakie są etapy demencji? Początki są trudno uchwytne i niedostrzegalne dla bliskich – występują łagodne deficyty pamięci, które nie wpływają na codzienne funkcjonowanie. Z czasem dołączają trudności w nazywaniu przedmiotów oraz używanie przez pacjenta ogólnikowych, pozbawionych głębszej treści wyrażeń. W późniejszych fazach pojawiają się trudności z rozumieniem mowy, aż do mutyzmu – czyli kompletnego braku kontaktu werbalnego. Zauważyć także można trudności w posługiwaniu się sprzętami mechanicznymi i w wykonywaniu codziennych czynności, takich jak mycie się, pisanie lub ubieranie się. Do typowych objawów należy także niezdolność do rozpoznawania wcześniej znanych twarzy lub obiektów. Towarzyszy temu brak krytycyzmu, co może prowadzić do niebezpiecznych dla chorego sytuacji związanych z prowadzeniem samochodu lub operowaniem własnymi finansami, a także odrzucania oferowanej pomocy. Należy jednak pamiętać, że czas manifestacji i narastania objawów jest zmienny i wynosi od 4 do nawet 20 lat.

Czytaj więcej w temacie: Różnica między mózgiem kobiety a mężczyzny

Leki na demencję

Przyjmuje się, że głównym powodem otępienia jest deficyt przekaźnictwa cholinergicznego. Lekami o udowodnionej klinicznie skuteczności są inhibitory acetylocholinesterazy (są to substancje, które hamują rozkład acetylocholiny – przekaźnika warunkującego prawidłowe funkcje poznawcze), takie jak: donepezyl, rywastygmina, galantamina oraz niezarejestrowane w Polsce takryna i hupercyna. Istnieją także badania kliniczne, które w przypadku otępienia w stopniu umiarkowanym i znacznym zalecają stosowanie memantyny (jest to antagonista receptora N – metylo – D – asparaginowego, który poprawia funkcje poznawcze) wraz z inhibitorem acetylocholinesterazy. Dodatkowo można wspomagać leczenie ekstraktem z Ginko Biloba lub witaminą E.

Czytaj więcej w temacie: Domy seniora

Demencja – jak się opiekować chorym?

Opieka nad pacjentem z otępieniem jest trudna oraz wymaga cierpliwości i zrozumienia. Chory wraz z postępem demencji nie kontroluje swoich emocji. Dodatkowe deficyty pamięci mogą nasilać poczucie braku zrozumienia. Do bliskich dotkniętych tą chorobą należy zwracać się wolno, pojedynczymi zdaniami, patrząc prosto w oczy. Skuteczną metodą na problemy z pamięcią może być naklejanie w otoczeniu chorego karteczek z nazwami przedmiotów, które ułatwiają mu ich identyfikację. Opiekunom również należy się pomoc, którą można znaleźć w odpowiednich stowarzyszeniach lub grupach wsparcia.

Czytaj więcej w temacie: Zadbaj o bliskich

Demencja a agresja

W początkowych stadiach otępienia chory może doświadczać nagłych wybuchów agresji. Problemy z pamięcią, trudności w myśleniu i ocenianiu sytuacji prowadzą do poczucia wyobcowania. Niezrozumiały przez otoczenie pacjent ma problemy z panowaniem nad swoimi emocjami, co swoje ujście może mieć w nieproporcjonalnie silnych reakcjach emocjonalnych. Stanowi to bardzo duże wyzwanie dla opiekuna. Należy pamiętać, że za takim zachowaniem nie stoi pacjent, ale choroba. Zapewnienie spokojnego otoczenia, okazanie zrozumienia i cierpliwości może łagodzić wybuchy agresji. W przypadku, gdy agresja chorego nasila się lub mamy podstawy, by sądzić, że są one konsekwencją urojeń lub omamów, powinniśmy skontaktować się z lekarzem pierwszego kontaktu, który może skierować naszego podopiecznego do psychiatry lub neurologa celem modyfikacji leczenia.

Czytaj więcej w temacie: Choroba Parkinsona

Tomasz Waszak