Jakie badania zrobić po 40. roku życia?

Dlaczego po 40. roku życia należy szczególnie kontrolować swój stan zdrowia?

Jest to ważny pod względem biologicznym moment w życiu człowieka. Nasz organizm w momencie zapłodnienia rozpoczyna szybki rozwój, który kończy się krótko po okresie dojrzewania. Pierwsze symptomy starzenia się naszego ciała pojawiają się jednak dość wcześnie. Już u dwudziestoparolatków pęcherzyki płucne zaczynają ulegać powolnej degradacji. Proces starzenia się ulega gwałtownemu przyśpieszeniu, gdy osiągamy mniej więcej 40. rok życia. Polega on między innymi na:

• nasilonym zaniku kłębuszków nerkowych,
• zmniejszeniu masy mózgu (związanej z obumieraniem neuronów),
• utracie masy mięśniowej i kostnej,
• pogorszeniu ostrości wzroku i słuchu,
• zmniejszeniu pojemności wydechowej płuc oraz zmniejszeniu powierzchni wymiany tlenu w pęcherzykach płucnych,
• zmniejszeniu wydajności metabolizmu wątroby.

Jak kontrolować swoje zdrowie niezależnie od wieku?

Jak widać proces starzenia się dotyczy niemal każdego narządu i układu w organizmie człowieka. Dlatego też pakiet badań dla 40 latka, które pozwolą nam skontrolować swój stan zdrowia jest bardzo szeroki, a podstawowe z nich powinniśmy wykonywać już, gdy skończymy osiemnaście lat. Przede wszystkim powinniśmy skupić się na badaniach, które możemy wykonać u naszego lekarza rodzinnego:

• morfologia krwi – morfologia to jedno z najprostszych, a zarazem bardzo dużo wnoszących do diagnostyki badań. Raz do roku badanie to powinna wykonywać każda osoba, która ukończyła 18 lat. Pozwala ono na diagnostykę takich chorób jak anemia, infekcje czy różnego rodzaju zaburzenia odporności. Warto też rozważyć wykonanie takiego badania prywatnie. Jego koszt to około 10 złotych.
• badanie ogólne moczu – podobnie jak morfologia, jest to badanie tanie i proste do wykonania. Pozwala na diagnostykę takich chorób jak zapalenia dróg moczowych, cukrzyca, choroby nerek (w tym kłębuszkowe zapalenia nerek). Powinniśmy wykonywać takie badanie raz do roku.
• RTG klatki piersiowej – badanie to, ze względu na wymagania medycyny pracy, wykonywane jest średnio raz na pięć lat. Pozwala ono na wykluczenie takich chorób jak: gruźlica, choroby śródmiąższowe płuc, nowotwory płuc, przerost mięśnia sercowego i ocenę dużych naczyń.

Jakie badania dla osób po 40. roku życia?

Gdy skończymy 40 lat, warto pomyśleć o bilansie czterdziestolatka. Poza podstawowymi badaniami (morfologia, badanie ogólne moczu) warto rozszerzyć w tym wieku diagnostykę o procedury, które pozwolą na wczesną identyfikację chorób cywilizacyjnych. Do badań takich należą:

• USG jamy brzusznej – badanie to pozwala na ogólną ocenę narządów jamy brzusznej. Dzięki niemu możliwa jest identyfikacja takich chorób jak: kamica pęcherzyka żółciowego, choroby wątroby, wady anatomiczne i choroby nerek (torbiele nerek, kamica), choroby jelit, zmiany nowotworowe narządów, takich jak trzustka. Badanie takie warto wykonywać raz na dwa lub trzy lata od momentu, gdy skończymy 40 lat. Jego koszt w prywatnych gabinetach wynosi około 50 do 80 złotych.
• rozszerzone badania krwi – poza podstawową morfologią, gdy skończymy 40 lat warto pomyśleć o oznaczaniu takich wartości jak:
  • glukoza na czczo – powinniśmy oznaczać ją raz do roku, jeżeli jednak chorujemy na otyłość, oznaczenia powinny być znacznie częstsze, a wyniki konsultowane z lekarzem rodzinnym.
  • TSH – nazwa hormonu wydzielanego przez przysadkę mózgową, którego poziom pozwala na ocenę pracy tarczycy. Takie badania powinna szczególnie powinna zrobić 40 latka, ponieważ to właśnie posiadają znacznie większe ryzyko rozwoju chorób autoimmunologicznych tarczycy.
  • lipidogram – jest to zestaw badań oceniających gospodarkę lipidową. Składa się z oznaczenia cholesterolu LDL, HDL, triglicerydów.

Jakie badania dla osób po 50. roku życia?

Wraz z wiekiem profil badań, jakie warto wykonywać rozszerza się o tak zwane badania przesiewowe w kierunku nowotworów celem wczesnego wykrycia ewentualnych zmian złośliwych. Oczywiście wczesne wykrycie raka, znacząco zwiększa szanse na wyleczenie.

• kolonoskopia – warto ją wykonywać raz na pięć lat. Jest to najlepsze badanie, które umożliwia zdiagnozować rozwijający się nowotwór jelita grubego na bardzo wczesnym etapie.
• USG piersi, mammografia piersi – wraz z wiekiem zmienia się budowa anatomiczna piersi. U kobiet młodszych pierś składa się w większości z tkanki gruczołowej (do jej oceny lepsze jest badanie USG). U kobiet po 50. roku życia warto za to poddawać się przesiewowej mammografii raz na dwa lata.
• badanie per rectum i poziomu PSA – badanie per rectum to często temat tabu. Tym czasem jest to bardzo ważne badanie przesiewowe, pozwalające na diagnostykę zmian nowotworowych w odbytnicy oraz zmian prostaty u mężczyzn! Ponadto w przypadku panów warto rozszerzyć diagnostykę o coroczne badanie poziomu PSA (który rośnie m.in. w przypadku nowotworów złośliwych prostaty).

Krzysztof Pawlak