Charakterystyka przepuklin brzusznych

Czym jest przepuklina brzuszna?

Przepukliną brzuszną (łac. hamiae abdominales) nazywane jest przemieszczenie zawartości jamy ciała poprzez naturalne lub nabyte otwory w ścianie brzucha. Opisując jej budowę możemy wyróżnić: wrota i kanał – jest to szczelina, przez którą przemieszcza się worek przepuklinowy, worek – uchyłek otrzewnej ściennej (błona surowicza pokrywająca ścianę jamy brzusznej), który przedostaje się przez wrota. W worku przepuklinowym może znajdować się niemal każdy organ jamy brzusznej, ale szczególnie predysponowane są organy o znacznej ruchomości, takie jak: jelito cienkie, okrężnica esowata lub poprzecznica. Najczęściej przepukliny brzuszne powstają w naturalnych otworach ciała. Możemy wyróżnić przepukliny: pachwinowe, udowe, pępkowe, kresy białej oraz pooperacyjne.

Co predysponuje do powstania przepukliny brzusznej?

Udowodniono, że na powstanie przepukliny brzusznej ma wpływ wiele czynników. Dużą rolę odgrywają czynniki genetyczne. Przy zaburzeniach syntezy i metabolizmu kolagenu (zespół Marfana, zespół Ehlersa-Danlosa) znacznie rośnie prawdopodobieństwo wystąpienia przepuklin pierwotnych (pępkowej oraz pachwinowej skośnej). Do wystąpienia przepuklin nabytych (udowa oraz pooperacyjna) usposabiają częste i znaczne wzrosty ciśnienia w jamie brzusznej, które mogą być spowodowane przewlekłą obturacyjną chorobą płuc, przerostem gruczołu krokowego (prostaty) lub wysiłkiem fizycznym.

Przepuklina brzuszna u dziecka

U nowonarodzonych dzieci najczęstszą przepukliną jest przepuklina pępkowa – występuje u 1 na 6 noworodków. Podejrzewa się, że przyczyną jej powstawania jest zbyt szybko rosnące jelito, które nie ma odpowiedniej ilości miejsca w jamie brzusznej. Z tego powodu wychodzi przez pierścień pępkowy do sznura pępowinowego i zamiast przemieścić się z powrotem do jamy brzusznej (do czego dochodzi u większości dzieci) zostaje tam z powodu dysfunkcji pierścienia pępkowego. Zwykle przepukliny pępkowe są niebolesne i nie wymagają leczenia (wyjątkiem są przepukliny uwięźnięte). Większość (do 90% przypadków) przepuklin pępkowych zamyka się samoistnie do 5. roku życia. Jeśli po tym czasie przepuklina nadal jest obecna, może być konieczne wykonanie operacji polegającej na odprowadzeniu przepukliny z powrotem do jamy brzusznej i zszyciu jej wrót w celu zapobiegnięciu jej nawrotów.

Przepuklina brzuszna a ćwiczenia

Intensywny wysiłek fizyczny zwiększa ciśnienie w jamie brzusznej. Jeśli pacjent jest predysponowany do tworzenia się przepuklin, w trakcie takiego wysiłku dochodzi do napięcia mięśni brzucha, co może spowodować uwięźnięcie przepukliny. Dlatego u pacjentów ciepiących na tę przypadłość zalecane są spacery, ćwiczenia nieangażujące mięśni brzucha oraz rekreacyjne pływanie.

Przepuklina brzuszna po cesarskim cięciu

Po zabiegu cesarskiego cięcia może występować przepuklina brzuszna pooperacyjna. Jest to powikłanie, które jest spowodowane wzrostem masy ciała, wykonywaniem czynności zwiększającymi ciśnienie w jamie brzusznej (podnoszenie ciężkich przedmiotów) lub zbyt wczesnym ponownym zajściem w ciążę po porodzie drogą cięcia cesarskiego. Należy pamiętać, że miejsce nacięcia jest osłabione i podatne na występowanie przepuklin. Zazwyczaj występuje około 6 miesięcy po zabiegu. Początkowo może się pojawiać wyłącznie w czasie kaszlu lub w trakcie uruchamiania tłoczni brzusznej (czyli na przykład w trakcie parcia przy wydalaniu moczu lub kału). Gdy przepuklina jest mała jej leczenie jest opcjonalne. Aby zapobiec jej występowaniu po porodzie drogą cięcia cesarskiego przez 2 miesiące po zabiegu nie należy podnosić ciężkich przedmiotów. Wskazana jest także redukcja masy ciała.

Czy przepuklina brzuszna boli?

Przy najczęściej występującej przepuklinie pachwinowej zazwyczaj brak jakichkolwiek dolegliwości bólowych. Przepuklina pępkowa wraz ze wzrostem objętości worka przepuklinowego może dawać objawy pod postacią dyskomfortu lub pobolewania w okolicy pępka. Niestety w przypadku każdego rodzaju przepukliny może zdarzyć się, że ulegnie ona uwięźnięciu. Jest to stan w którym zawartość worka przepuklinowego – w większości przypadków są to jelita – ulega zakleszczeniu, co powoduje niedokrwienie oraz zatrzymanie pasażu treści jelitowej. W takim przypadku występuje silny ból brzucha, zatrzymanie wiatrów oraz stolca, przyspieszenie akcji serca. Konieczne jest wtedy wdrożenie leczenia operacyjnego, ponieważ nieleczona uwięźnięta przepuklina grozi obumarciem fragmentu jelita, zapaleniem otrzewnej oraz wstrząsem septycznym – jest to więc stan zagrożenia życia.

Lek. Tomasz Waszak