Przyczyny, objawy i leczenie zapalenia mieszków włosowych

Czym jest zapalenie mieszków włosowych?

Zapalenie mieszka włosowego to jedna z częstszych dolegliwości dermatologicznych, która okresowo występuje u większości z nas. Mieszki włosowe to wąskie kanaliki w obrębie skóry, na których dnie leży brodawka włosowa, z której wyrasta włos. Stan zapalny zwykle rozpoczyna się w okolicy ujścia mieszka na powierzchni skóry, a następnie szerzy się niżej, ostatecznie obejmując całą jego okolicę. Przyczyną zapalenia mieszków włosowych są najczęściej zakażenia bakteryjne gronkowcem złocistym i naskórkowym. Do ich powstania szczególnie predysponują: nadmierna potliwość, drażnienie mechaniczne, np. przez szew ubrania, używanie kosmetyków niedopasowanych do danego typu cery, a także niektóre choroby, takie jak cukrzyca, czy przewlekłe stosowanie glikokortykosteroidów. Wiele kobiet zauważa nasilenie zmian zapalnych po depilacji. Inną postacią zapalenia mieszków włosowych, jak wspomniano wyżej, jest tzw. figówka, czyli przewlekłe ropne zapalenie mieszków włosowych, która lokalizuje się przede wszystkim na owłosionej skórze twarzy u mężczyzn.

Objawy zapalenia mieszków włosowych

Podstawową zmianą w przebiegu zapalenia mieszka włosowego jest ropny pęcherzyk o napiętej powierzchni, otoczony zaczerwienieniem, które świadczy o obecności stanu zapalnego. Charakterystyczną cechą jest to, że w większości przypadków wspomniany pęcherzyk jest przebity włosem. Ze względu na fakt, że cieńsze lub grubsze włosy pokrywają prawie całą powierzchnię naszego ciała, zmiany zapalne mieszków mogą powstać praktycznie wszędzie. Najczęściej jednak lokalizują się na twarzy, tułowiu i kończynach. Mogą być pojedyncze, rozsiane lub tworzyć grupy w jednej okolicy. Co ważne, zmiany tworzą się szybko, nawet w ciągu kilku godzin i stopniowo zasychają, po czym zanikają po kilku dniach. Oczywiście zmiany głębsze i bardziej rozległe goją się dłużej i mogą wywoływać odczynowe powiększenie okolicznych węzłów chłonnych. Wykwity w większości przypadków nie pozostawiają blizny. Warunkiem jest jednak ich samodzielne niewyciskanie, aby nie uszkodzić okolicznej skóry. Ze względu na małe nasilenie zmian pacjent nie odczuwa objawów ogólnoustrojowych, takich jak złe samopoczucie, stany podgorączkowe czy gorączka.

Figówkę z kolei rozpoznajemy przede wszystkim u mężczyzn. Charakterystyczną lokalizacją jest owłosiona skóra twarzy, na której powstają zgrupowane grudki i ropne krostki, które z czasem przyjmują postać rozmiękających guzów. W przebiegu figówki dochodzi do zniszczenia mieszków włosowych, przez co włosy dają się z łatwością usunąć, ale odrastają po zakończeniu terapii. Mimo to czasem pozostają trwałe blizny.

Leczenie zapalenia mieszków włosowych

W przypadku pojedynczych, niewielkich zmian nie ma konieczności stosowania żadnego leczenia. Jeśli są one większe, zaleca się miejscowe leczenie z użyciem maści czy kremów, zawierających antybiotyki, np. neomycynę czy mupirocynę. Przy bardziej rozległych zmianach zaleca się wykonanie posiewu z wymazu z zajętego obszaru i na tej podstawie dobór odpowiedniego antybiotyku zgodnie z antybiogramem.

Z kolei przebieg figówki, w przypadku braku zastosowania odpowiedniego leczenia, może być przewlekły, a zmiany mogą utrzymywać się miesiącami, a nawet latami. Sama terapia również może być żmudna i wymagać wielokrotnych zmian antybiotyków stosowanych zarówno miejscowo, jak i ogólnoustrojowo. Nie bez znaczenia jest również zdrowa dieta, bogata w witaminy, natomiast z ograniczeniem spożycia słodyczy, które potęgują przetłuszczanie się cery, co z kolei prowadzi do nasilenia lub nawrotów zmian. Niezwykle ważne jest także przestrzeganie zasad higieny i odkażanie przyrządów do golenia, a także zastąpienie maszynek elektrycznych tymi jednorazowego użytku. W innym przypadku może dochodzić do nawrotów zapalenia po goleniu.

Lek. Krzysztof Pawlak