Różnice w leczeniu alergicznego i niealergicznego nieżytu nosa

Skąd się bierze niealergiczny nieżyt nosa?

Niealergiczny nieżyt nosa ma najczęściej podłoże infekcyjne. Katar jest objawem choroby przeziębieniowej czy ostrego zapalenia zatok przynosowych. Za schorzenia te w większości odpowiadają wirusy. Drobnoustroje wnikają do komórek nabłonka, wyścielających jamę nosową i tam się namnażają, jednocześnie wywołując miejscowy stan zapalny. W jego obrębie dochodzi do poszerzenia naczyń krwionośnych, co skutkuje obrzękiem nabłonka – stąd uczucie zatkanego nosa i przesączanie się wydzieliny – katar.

Jak leczyć niealergiczny nieżyt nosa?

Istnieje przekonanie, że nieleczony katar trwa tydzień, a leczony siedem dni. Niestety jest to w większości przypadków prawda, ponieważ nie istnieje żadna forma leczenia przyczynowego przeziębienia, tylko należy czekać aż organizm sam zwalczy wirusy. Nie oznacza to jednak, że nie możemy łagodzić przebiegu choroby.

Aby zapobiec obrzękowi błony śluzowej i jednocześnie zmniejszyć ilość przesączu, należy sięgnąć po leki obkurczające naczynia śluzówki. Są to np. dostępne bez recepty leki w postaci aerozoli, zawierające ksylometazolinę czy oksymetazolinę. Pamiętajmy jednak, by nie stosować ich dłużej niż kilka dni, ponieważ po tym czasie powodują zaniki błony śluzowej, co może skutkować krwawieniami z nosa i zaburzeniami węchu. Inną opcją jest zastosowanie pseudoefedryny, również o działaniu obkurczającym naczynia. Wchodzi ona w skład wielu popularnych preparatów złożonych, zalecanych w chorobie przeziębieniowej.

Problemem pacjentów w trakcie i po infekcji przebiegającej z nieżytem nosa jest nadmierne przesuszanie śluzówki. Wówczas można zastosować inhalacje z gorącej wody z dodatkiem soli kuchennej lub olejków eterycznych, np. mentolowego lub sięgnąć po gotowe aerozole do nosa, zawierające np. kwas hialuronowy.

Co to jest alergiczny nieżyt nosa?

Alergiczny nieżyt nosa to stan zapalny jamy nosowej spowodowany reakcją uczuleniową na dany alergen. Podobnie jak w przypadku niealergicznego nieżytu nosa dochodzi do poszerzenia naczynek krwionośnych i przesączania wydzieliny. Najczęściej stwierdzanym alergenem w naszym kraju są pyłki roślin, przede wszystkim traw i zbóż. Objawy u osób uczulonych nasilają się przy suchej i wietrznej pogodzie, kiedy mogą być one przenoszone na duże odległości. Ulgę przynosi natomiast opad deszczu, który oczyszcza powietrze z pyłków. Pamiętajmy jednak, że istnieją także alergeny całoroczne, takie jak sierść zwierząt czy roztocza kurzu domowego, które mogą stać się przyczyną występowania uciążliwych objawów praktycznie bez przerwy.

Jak zwalczyć alergiczny nieżyt nosa?

Z założenia leczenie alergicznego nieżytu nosa powinno polegać na unikaniu ekspozycji na uczulający alergen, rozpoznany na podstawie alergicznych testów skórnych. W praktyce trudno byłoby przez cały sezon pylenia nie wychodzić z domu, ale zaleca się ograniczenie aktywności na otwartej przestrzeni, zwłaszcza w suche, wietrzne dni.

Pacjentom zaleca się także włączenie leczenia farmakologicznego. Co pomaga na nieżyt nosa? Podstawą jest miejscowe, donosowe podawanie glikokortykosteroidów, które w odróżnieniu od ksylometazoliny czy oksymetazoliny można stosować przez dłuższy czas. Ich działanie opiera się na zwalczaniu stanu zapalnego, choć na efekt trzeba poczekać około dwa tygodnie regularnego stosowania. Przy nasilonych objawach włącza się także terapię doustną z zastosowaniem leków przeciwhistaminowych.

Z założenia skuteczną formą wyleczenia z alergii jest immunoterapia alergenowa, czyli tzw. odczulanie. Polega ono na kontrolowanej ekspozycji chorego na coraz większą dawkę alergenu, aby „przyzwyczaić” organizm do danego czynnika. Niestety w przypadku alergicznego nieżytu nosa skuteczność takiego leczenia dla większości pacjentów nie jest zadawalająca. Zaleca się je natomiast przy uczuleniach na jad owadów błonkoskrzydłych, gdzie odpowiedź organizmu jest bardzo silna i może zagrażać zdrowiu i życiu.

Jak rozróżnić nieżyt nosa pochodzenia alergicznego i niealergicznego?

Rozróżnienie przyczyny nieżytu nosa jest szczególnie trudne w okresie wiosennym, kiedy w związku ze znacznymi zmianami temperatur otoczenia bardzo łatwo dochodzi do rozprzestrzeniania się infekcji, a jednocześnie rozpoczyna się sezon pylenia wielu alergenów.

Istotną wskazówką są objawy towarzyszące katarowi. W przypadku infekcji zdarzają się takie symptomy jak ogólne osłabienie, ból gardła czy bóle stawowo-mięśniowe. Z alergicznym nieżytem nosa bardzo często współwystępuje natomiast alergiczne zapalenie spojówek, objawiające się intensywnym świądem okolic oczu i łzawieniem. Salwy kichnięć również skłaniają ku rozpoznaniu alergicznej przyczyny nieżytu.

Krzysztof Pawlak