Niebezpieczeństwa pracoholizmu

Co oznacza pojęcie „karoshi”?

„Karoshi” to japoński termin socjomedyczny opisujący nagłą śmierć z przepracowania i stresu. Zjawisko to jest zauważalne w Japonii, gdzie panuje kultura pracy wielogodzinnej. Pierwszy taki przypadek w historii odnotowano w tym kraju w 1969 roku. 29-letni mężczyzna zmarł niespodziewanie w wyniku zawału mięśnia sercowego z powodu przepracowania.

Czym jest pracoholizm?

Pracoholizm to stan psychiczny, który charakteryzuje się silną potrzebą wykonywania obowiązków związanych z pracą oraz występowaniem złego samopoczucia, gdy niemożliwe jest zajmowanie się sprawami służbowymi. W takiej sytuacji zdarza się, że wykonywana praca stanowi źródło większej satysfakcji niż przebywanie z rodziną, dotychczasowe relacje i hobby. Charakterystyczne jest także niewykorzystywanie przez te osoby zaległego urlopu, ciągła gotowość na wezwanie do pracy. Szacuje się, że stan ten dotyczy około 5% populacji.

Jakie są objawy pracoholizmu?

Z przeprowadzonych badań wynika, że pracoholicy żyją w warunkach ustawicznego stresu. Priorytetem jest dla nich sukces zawodowy, dla którego są w stanie poświęcić rodzinę, przyjaciół, czas na odpoczynek, a nawet sen. Aby osiągnąć swój cel, mogą korzystać z różnych używek, takich jak napoje energetyzujące, kokaina lub amfetamina, które mają zgubny wpływ na stan ich zdrowia. Do tego dołączają inne szkodliwe uzależnienia, takie jak nikotynizm lub alkoholizm. Mimo ogromnego wysiłku i sukcesów nie odczuwają satysfakcji z osiągnięcia założonego celu, nie potrafią cieszyć się ze swoich osiągnięć – są ofiarami ustawicznego dążenia do perfekcji. Utożsamiają sukces zawodowy głównie z pieniędzmi, od których są uzależnieni, a jednocześnie zdarza się, że wydają więcej, niż są w stanie zarobić.

Warto także nadmienić, iż pracoholicy w porównaniu z osobami o prawidłowym stosunku do obowiązków zawodowych częściej cierpią na inne zaburzenia psychiczne, takie jak zespół nadpobudliwości z deficytem uwagi (ADHD), zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, zaburzenia lękowe oraz depresja.

Ile czasu należy spędzać w pracy?

Szacuje się, że aby uniknąć szkodliwego uzależnienia od pracy, należy pracować maksymalnie do 52 godzin tygodniowo (ocenia się, że praca powyżej tej wartości jest nie tylko szkodliwa, ale także nieefektywna). Pracując więcej niż 11 godzin dziennie, wzrasta znacznie ryzyko zachorowania na schorzenia układu krążenia – co może skutkować nawet zawałem serca. Spędzanie zbyt dużej ilości czasu w pracy powoduje zaburzenia tak zwanego work – life balance. Jest to koncepcja, która ma na celu efektywne zarządzanie czasem, tak aby być w stanie wypracować równowagę między życiem zawodowym a życiem prywatnym.

Jakie są sposoby leczenia pracoholizmu?

Niestety, bardzo rzadko zdarza się, aby pracoholicy sami szukali pomocy. Często pierwsza wizyta u lekarza odbywa się ze względu na nacisk rodziny albo dopiero po znacznym pogorszeniu zdrowia psychicznego lub fizycznego. Do prawidłowego rozpoznania pracoholizmu niezbędne jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu z osobą, u której podejrzewa się to uzależnienie, oraz – za zgodą tej osoby – z jej bliskimi. Podstawową formą terapii jest psychoterapia – specjaliści stosują terapię poznawczo-behawioralną. Metoda ta pomaga wypracować optymalne wzorce pracy i życia pacjenta oraz znaleźć równowagę między wieloma aspektami życia codziennego. Dzięki terapii możliwe jest stopniowe ustępowanie rozdrażnienia, stanów niepokoju, które towarzyszą pracy zawodowej. Po zakończeniu podstawowego programu psychoterapii konieczne jest kontynuowanie terapii pod postacią kontroli okresowych w poradni zdrowia psychicznego. Wprowadzone leczenie może sprawić, aby pacjent był w stanie ponownie czerpać przyjemność z życia.

Pomocne może się także okazać dołączenie do grup wsparcia. W niektórych miastach w Polsce funkcjonują grupy Anonimowych Pracoholików.

Lek. Tomasz Waszak