Przyczyny, objawy i leczenie najczęstszych chorób oczu u dzieci

Wady wzroku – najczęstsze choroby okulistyczne u dzieci

Podobnie jak w wieku dorosłym, także u dzieci najczęstszymi chorobami okulistycznymi są wady wzroku. Z roku na rok, rośnie liczba dzieci, które już od najmłodszych lat życia są zmuszone do noszenia na co dzień okularów. Wada wzroku u rocznego dziecka to nie tak rzadki problem, jak mogłoby się wydawać. Niestety przyczynia się do tego coraz większa ilość czasu spędzana przez dzieci przed małymi ekranami smartfonów i tabletów, co wpływa na wystąpienie zjawiska tzw. skurczu akomodacyjnego. Oznacza to, że oko ma trudności w szybkim, naprzemiennym dostosowywaniu się do patrzenia na przedmioty położone blisko i daleko, co z kolei prowadzi do rozwoju krótkowzroczności – najczęstszej wady wzroku u dzieci. Oczywiście u maluchów zdarza się także nadwzroczność, czyli dalekowzroczność kojarzona przede wszystkim z wiekiem podeszłym, a także niezborność, czyli astygmatyzm. W jego przypadku dochodzi do zaburzeń procesu załamywania światła przechodzącego przez gałkę oczną na skutek zmian kształtu rogówki czy soczewki.

Dzieci bardzo rzadko przyznają się do problemów ze wzrokiem. Najczęściej wynika to np. z obawy przed reakcją rówieśników na konieczność noszenia okularów. Uważni rodzice zauważą jednak symptomy, które wskazują na możliwość występowania wady wzroku. Są to np. oglądanie telewizji z bardzo bliskiej odległości, przesiadanie się w szkole do ławek położonych bliżej tablicy, wpadanie na różne przedmioty, upadki czy problemy z pisaniem i czytaniem.

U dzieci najprostszą metodą korekcji wady wzroku jest używanie okularów. Dobiera się je indywidualnie w zależności od nasilenia i rodzaju wady u danego dziecka. U starszych dzieci, które będą w stanie poradzić sobie samodzielnie z zasadami przestrzegania higieny, można rozważyć także używanie soczewek kontaktowych. Wielu rodziców zadaje sobie pytanie czy wada wzroku u dziecka może się cofnąć? Niestety najczęściej tak się nie dzieje, chyba, że wada była bardzo słabo zaawansowana i wykryta na bardzo wczesnym etapie.

Zaburzenia ruchomości gałki ocznej – zez u niemowlaka

Inną chorobą okulistyczną, często rozpoznawaną w wieku dziecięcym jest zez, należący do grupy chorób związanych z zaburzeniami ruchomości gałki ocznej. Pamiętajmy jednak, że występowanie zeza do około 4. miesiąca życia u niemowlaka nie jest zjawiskiem niepokojącym, ponieważ wynika ono z niedojrzałości układu nerwowego. Fizjologicznie mięśnie zewnątrzgałkowe są odpowiedzialne za równoległe ustawienie obu gałek ocznych. W starszym wieku, w przypadku osłabienia mięśni gałkoruchowych, dochodzi do odchylenia jednego lub dwojga oczu. Co ważne, przyczyną wystąpienia zeza może być także brak korekcji wady wzroku, dlatego tak ważne jest, aby jak najszybciej zauważyć objawy niedowidzenia i zastosować odpowiednią korekcję.

Leczenie zeza opiera się przede wszystkim na użytkowaniu okularów, które korygują wadę wzroku. Ponadto bardzo często stosuje się także „zasłonkę” na oko zdrowe, co stymuluje osłabione mięśnie drugiego oka do pracy. Jeśli te działania nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, należy rozważyć leczenie operacyjne.

Groźne objawy okulistyczne, których nie wolno ignorować

Niestety u dzieci mogą wystąpić także inne choroby okulistyczne, takie jak jaskra czy zaćma. Nie ignorujmy więc bólów gałki ocznej czy głowy, które zgłasza dziecko. Czasem może także skarżyć się własnymi słowami na ograniczenie pola widzenia czy zniekształcenie widzianych przedmiotów.

Odrębną chorobę, występującą z częstotliwością 1 na 15-20 tys. urodzeń jest złośliwy guz wewnątrzgałkowy – siatkówczak. Jego podstawowym objawem jest zbielenie źrenicy, czyli tzw. leukokoria, często opisywana przez rodziców jako tzw. koci błysk. Leczenie opiera się na włączeniu chemioterapii, radioterapii, a w skrajnych przypadkach niezbędne jest usunięcie gałki ocznej.

Pamiętajmy jednak, że objawy oczne mogą być również wyrazem innych schorzeń tak naprawdę z oczami niezwiązanych. Jednostronne lub obustronne poszerzenie źrenicy może być wyrazem wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego, np. na skutek krwawienia czy nowotworu rozwijającego się w jamie czaszki.

Katarzyna Wiak