Charakterystyka łojotokowego zapalenia skóry

Objawy łojotokowego zapalenia skóry

Łojotokowe zapalenie skóry to jedna z najczęściej występujących przewlekłych chorób skóry. Występuje przeważnie u mężczyzn. Zajmuje najczęściej okolice ciała, które posiadają dużą ilość gruczołów łojowych – owłosioną skórę głowy, twarz, plecy, klatkę piersiową. Na wymienionych obszarach pojawiają się tłuste, łuszczące się rumieniowe plamy. Niestety przyczyna występowania choroby nie jest w pełni poznana. Podejrzewa się, że występujący fizjologicznie na skórze drożdżak (Malassezia furfur) może u osób predysponowanych zapoczątkować proces zapalny. Schorzenie to należy różnicować między innymi z atopowym zapaleniem skóry, liszajcem, łuszczycą, trądzikiem różowatym i toczniem rumieniowatym układowym.

Co ciekawe, choroba ma cięższy przebieg zazwyczaj w klimacie zimnym i suchym oraz w okresie wzmożonego stresu. Ekspozycja skóry na promienie słoneczne również może nasilać występowanie objawów.

Łupież a łojotokowe zapalenie skóry

Drożdżak Malassezia furfur, którego obecność na skórze wiąże się z występowaniem łojotokowego zapalenia skóry, jest odpowiedzialny także za powstawanie łupieżu. Lekarz stawia diagnozę na podstawie obrazu klinicznego. Charakterystyczne dla tego stanu są drobnopłatowe złuszczenia naskórka w obrębie owłosionej skóry głowy bądź twarzy. Łupieżowi może towarzyszyć także łojotok. Leczenie choroby polega na zahamowaniu wzrostu drożdżaka oraz przywróceniu równowagi fizjologicznej skóry. W tym celu stosowane są preparaty grzybobójcze, zwiększające złuszczanie naskórka oraz zmniejszające wydzielanie łoju.

Łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt

Wśród pacjentów poniżej osiemnastego roku życia wyprysk łojotokowy najczęściej dotyczy niemowląt. Zazwyczaj pojawia się w przeciągu pierwszych tygodni życia (zwykle między drugim a dziesiątym tygodniem). Charakterystyczne zmiany, czyli tłuste, żółte łuski i strupy, pojawiają się na skórze owłosionej głowy – jest to tak zwana ciemieniucha (inaczej nazywana czepcem kołyskowym). Wykwity mogą zajmować także czoło, policzki, a nawet tułów i kończyny.

U niemowląt łojotokowe zapalenie skóry powinno być różnicowane z atopowym zapaleniem skóry, które różni się od omawianej choroby występowaniem nasilonego świądu, początkiem występowania objawów zwykle po trzecim miesiącu życia oraz bardzo suchą skórą. Natomiast w przypadku zmian występujących na całym ciele (bez tendencji do ustępowania) oraz towarzyszących biegunek należy rozważyć diagnostykę w kierunku niedoborów odporności.

Warto pamiętać o właściwej pielęgnacji skóry dziecka z łojotokowym zapaleniem. Najlepiej używać delikatnych środków myjących i preparatów natłuszczających skórę po kąpieli, które pozwalają na usuwanie złuszczonego naskórka przy pomocy miękkiej szczotki do włosów. W przypadku nasilonych zmian lekarz może zadecydować o włączeniu przez krótki okres czasu glikokortykosteroidów w postaci maści – są to leki o niskim stężeniu, które działają miejscowo. Przy zastosowaniu prawidłowego postępowania u niemowląt wyprysk powinien ustąpić w przeciągu kilku tygodni.

Leczenie łojotokowego zapalenia skóry

W przypadku, gdy rozpoznanie jest niepewne, lekarz może zalecić wykonanie badania histopatologicznego skóry. Charakterystyczny obraz pod mikroskopem pozwala na potwierdzenie diagnozy i zastosowanie skutecznej terapii. Leczenie łojotokowego zapalenia skóry polega przede wszystkim na zmniejszeniu objawów choroby widocznych gołym okiem oraz na zmniejszeniu występowania świądu i rumienia.

W trakcie terapii stosuje się dostępne w aptekach szampony (bez recepty), miejscowe środki przeciwgrzybicze, inhibitory kalcyneuryny, a nawet glikokortykosteroidy. W przypadku zmian występujących na owłosionej skórze głowy najpopularniejszym rozwiązaniem jest szampon zawierający ketokonazol w stężeniu 2% lub cyklopiroks w stężeniu 1% (obie substancje to leki przeciwgrzybicze). Szampony te stosuje się początkowo codziennie – co najmniej przez 5 minut powinny pozostawać na włosach. Po ustąpieniu objawów należy myć nimi włosy dwa razy w tygodniu. Dostępne są także preparaty z siarczkiem selenu lub olejkiem z drzewa herbacianego.

Łojotokowe zapalenie skóry twarzy i tułowia także można skutecznie leczyć za pomocą leków. Podstawą jest włączenie leku przeciwgrzybicznego w postaci maści lub żelu. W przypadku występowania wykwitów o dużym nasileniu lekarz może zadecydować o włączeniu glikokortykosteroidów – należy jednak wprowadzać je do terapii jako leki drugiego rzutu – ich przewlekłe stosowanie może powodować ścieńczenie skóry i powstawanie teleangiektazji (pajączków naczyniowych).

Należy pamiętać, że łojotokowe zapalenie skóry to choroba przewlekła, dlatego tak ważne jest stosowanie leczenia podtrzymującego, które zapobiega nawrotom objawów.

Lek. Tomasz Waszak