Szczepienia na grypę sezonową – czy warto?

Grypa to nie błaha infekcja!

Grypa należy do grupy chorób zakaźnych układu oddechowego, rozprzestrzeniających się przede wszystkim drogą kropelkową. Jej przyczyną mogą być 3 typy wirusa grypy: A, B i C, przy czym za zachorowania epidemiczne odpowiadają przede wszystkim dwa pierwsze. Ponadto w zależności od układu antygenów białek hemaglutyniny i neuraminidazy na powierzchni wirusa wyróżnia się jego podtypy grypy, takie jak A H5N1 – grypa ptasia czy A H1N1 – grypa świńska.

Pierwszymi objawami grypy są te dotyczące całego organizmu. Pacjent skarży się na osłabienie, stany podgorączkowe, bóle głowy i mięśniowo-stawowe. W następnej kolejności dołączają symptomy ze strony układu oddechowego, takie jak ból gardła, nieżyt nosa czy suchy, męczący kaszel. U dzieci mogą wystąpić również duszność czy ból ucha, a u starszych, chorych przewlekle, a co za tym idzie obciążonych pacjentów szybko dochodzi do rozwoju zaburzeń świadomości.

Ze względu na wirusowe pochodzenie infekcji jej leczenie opiera się wyłącznie na zwalczaniu objawów. Podstawą terapii jest natomiast wypoczynek, aby nie narażać osłabionego organizmu na nadkażenia kolejnymi patogenami. Antybiotykoterapię stosuje się jedynie u osób obciążonych, a co za tym idzie – znajdujących się w grupie ryzyka wystąpienia powikłań – jako formę profilaktyki nadkażeń bakteryjnych. Pamiętajmy jednak, że lepiej zapobiegać, niż leczyć, a najlepszym na to sposobem jest szczepienie przeciwko grypie sezonowej!

Jak działa szczepionka przeciw grypie?

Skład szczepionki na grypę jest corocznie modyfikowany zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia. Zawiera ona nieżywe fragmenty wirusów odpowiedzialnych za epidemie grypy w poprzednim sezonie. Niestety, wirusy grypy bardzo szybko mutują, dlatego nie jesteśmy w stanie przewidzieć przeciwko czemu należałoby się zaszczepić w danym sezonie, a to wiąże się z jedynie około 90-procentową skutecznością szczepienia. U pozostałych pacjentów, mimo szczepienia, może dojść do wystąpienia choroby. Czynnikiem zmniejszającym skuteczność szczepionek jest również starszy wiek pacjentów.

Ze względu na to, że szczepionka przeciwko grypie jest szczepionką martwą, podanie fragmentów wirusa nie jest w stanie spowodować choroby, ale wywołuje jednak odpowiedź immunologiczną organizmu pod postacią produkcji przeciwciał. Odporność rozwija się po około 2 tygodniach od podania szczepionki i utrzymuje się mniej więcej przez jeden sezon grypowy, czyli kilka miesięcy. Najlepszym momentem na zaszczepienie jest jesień, ponieważ jest to czas bezpośrednio przed wzrostem częstości zachorowań na grypę.

Szczepionka przeciwko grypie podawana jest w formie wstrzyknięcia domięśniowego. Dotychczas nie udało się wprowadzić na rynek szczepionki doustnej, której forma podania zapewne byłaby lepiej tolerowana zwłaszcza przez dzieci.

Kto powinien szczepić się na grypę sezonową?

Szczepienia na grypę wpływają nie tylko na spadek ryzyka zachorowania, ale także na złagodzenie przebiegu, jeśli znajdziemy się w grupie pacjentów, u których szczepionka okazała się nieskuteczna. Na powikłania szczególnie narażone są osoby starsze z poważnymi schorzeniami przewlekłymi, takimi jak cukrzyca, niewydolność serca, wątroby czy nerek. Nie zapominajmy również o osobach z osłabioną odpornością, np. na skutek zakażenia wirusem HIV, ale także podczas leczenia immunosupresyjnego po przeszczepach narządów czy w przebiegu różnych chorób autoimmunologicznych. To właśnie ci pacjenci przede wszystkim powinni zaszczepić się przeciwko grypie. W wielu ośrodkach corocznie organizowane są akcje darmowych szczepień, skierowane właśnie do tych grup osób. Jeśli nie kwalifikujemy się do tego typu zorganizowanych szczepień, należy przygotować się na koszt około 30 zł.

Wielu rodziców zastanawia się, czy szczepienie przeciw grypie może być przeprowadzone u małych dzieci. Jak najbardziej jest to wskazane. Szczepionka jest dopuszczona do stosowania już od 6. miesiąca życia. Dodatkowo pamiętajmy, że dzieci, szczególnie małe, ze względu na niedojrzałość układu immunologicznego są również w grypie ryzyka wystąpienia komplikacji. Zachorowaniom sprzyja natomiast codzienne przebywanie w zamkniętych środowiskach przedszkoli czy szkół.

Jednocześnie pamiętajmy, że na powikłania grypy tak naprawdę narażony jest każdy z nas. Młodzi, zdrowi dorośli przy braku przestrzegania zaleceń lekarskich, takich jak pozostanie w domu, również mogą łatwo nadkazić się innymi patogenami, co prowadzi do rozwoju komplikacji. Tak więc szczepienie przeciwko grypie powinien rozważyć każdy z nas.

Lek. Krzysztof Pawlak