Tran – nie tylko dla dzieci

Czym jest tran?

Tran to tłuszcz w postaci płynnej, otrzymywany z wątroby ryb gatunków, takich jak rekin czy dorsz. Może on być również izolowany bezpośrednio z tkanki tłuszczowej zwierząt morskich, np. fok czy wielorybów.

Do niedawna tran był stosowany wyłącznie w formie płynnej. Niestety, jego dość charakterystyczny smak i zapach wielu osobom, a szczególnie dzieciom nie przypadał do gustu. Firmy farmaceutyczne wyszły więc naprzeciw oczekiwaniom pacjentów i rozpoczęły produkcję tranu w wygodnych, żelatynowych kapsułkach.

Substancje odżywcze zawarte w tranie

Wśród podstawowych substancji odżywczych zawartych w tranie można wymienić:

• kwasy omega-3 i omega-6 – należą do grupy kwasów tłuszczów nienasyconych. Udowodniono naukowo, że ich regularna suplementacja zmniejsza ryzyko nie tylko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, ale także wystąpienia incydentów, takich jak zawał serca, udar mózgu czy ostre niedokrwienie kończyny. Co ciekawe, zaobserwowano także, że pacjenci przyjmujący kwasy omega rzadziej zapadają na nowotwory, np. raka piersi czy raka jelita grubego. Wpływają one również na redukcję stanu zapalnego, przy czym kwasy omega-6 zapobiegają jego wystąpieniu, a zwalczają stan zapalny, który już powstał,
• witaminę A – powszechnie kojarzy się nam przede wszystkim z wpływem na proces widzenia. Wiąże się to z działaniem antyoksydacyjnym, które niweluje wolne rodniki, mogące uszkadzać delikatne struktury oka. Ponadto jej istotną rolą jest udział w procesie syntezy rodopsyny, czyli barwnika umożliwiającego nam widzenie w ciemności. Osoby z niedoborami tej witaminy cierpią na tzw. ślepotę nocną, potocznie nazywaną „kurzą ślepotą”. Dodatkowo witamina A stymuluje rozwój tkanki nabłonkowej, przez co wpływa na kondycję naszej skóry, a także włosów i paznokci,
• witaminę D – o jej właściwościach i wpływie na stan organizmu dowiadujemy się coraz więcej. Ma kluczowe znaczenie dla gospodarki wapniowo-fosforanowej, ponieważ jest niezbędna w procesie wchłaniania tych składników z przewodu pokarmowego, a także ich przekształcania w związki budujące kości. Zmniejsza się więc ryzyko rozwoju osteoporozy, a co za tym idzie złamań. Ponadto udowodniono wpływ witaminy D na procesy odpornościowe organizmu. Zapobiega ona zachorowaniu i łagodzi przebieg nie tylko błahych infekcji, jak przeziębienie, ale także poważnych chorób autoimmunologicznych, takich jak cukrzyca typu 1 czy stwardnienie rozsiane.

W jakich sytuacjach warto suplementować tran?

Ze względu na zawartość wielu substancji odżywczych tran mogą suplementować tak naprawdę wszyscy. Wyjątkiem są noworodki i niemowlęta, u których do 6. miesiąca życia, zgodne ze standardami Światowej Organizacji Zdrowia, zaleca się wyłącznie karmienie piersią i suplementację witaminy D.

Regularne przyjmowanie tranu jest zalecane szczególnie w okresach jesienno-zimowych, czyli sezonie infekcyjnym, kiedy nasz układ odpornościowy jest zmuszony do walki z wieloma drobnoustrojami. Ponadto w tym czasie bardzo ograniczony jest dostęp do światła słonecznego, które jest niezbędne do produkcji naturalnej witaminy D w organizmie.

Tran regularnie przyjmować powinny również osoby starsze, ze względu na związany z wiekiem spadek mineralizacji kości, prowadzący do rozwoju osteoporozy. Szczególnie narażone na nią są kobiety po menopauzie, ponieważ w tym czasie drastycznie spada stężenie estrogenów, które wykazują działanie zmniejszające ryzyko zachorowania.

Wiele pacjentek zastanawia się, czy tran można bezpiecznie przyjmować w ciąży. W tym okresie należy szczególnie zwracać uwagę na dawki preparatów. Tran zawiera również małe ilości witaminy E; jej przedawkowanie może skutkować wzrostem ryzyka poronienia, porodu przedwczesnego czy wad wrodzonych płodu. Dlatego też ewentualną suplementację, tak jak wszystkich innych środków, należy zawsze skonsultować z ginekologiem.

Lek. Krzysztof Pawlak