Co warto wiedzieć o kryzysie psychicznym?

Stres czy jednak załamanie?

„Kryzys” to zaledwie 6-literowe słowo oznaczające cały ogrom uczuć oraz faktów, których doświadczamy, będąc w sytuacji stresu o szczególnej sile i złożoności. Każdy dzień niesie z sobą nieprzyjemne sytuacje, które wymagają naszej zaradności i działania. Zwykle wiemy, jak radzić sobie ze stresem. W celu pokonania stresu złościmy się bądź żalimy, aż w końcu szukamy rozwiązania lub, nabierając dystansu, godzimy się z otaczającym nas światem. Stres jest przecież, choć niechcianym, to jednak codziennym gościem naszego życia. W przypadku kryzysu jest nieco inaczej. Załamanie nerwowe to bowiem stan, w którym wszechogarniającą niemoc czujemy dłużej niż zwykle. Na tyle długo, że niebezpiecznie nabieramy przekonania, że wyjście z sytuacji kryzysowej nie istnieje. W wyniku odczuwania silnego napięcia związanego ze stresem nie znajdujemy sił na sprostanie codziennym obowiązkom, trudno nam zmotywować się do jakichkolwiek działań. Czujemy jakby ból, który ogarnia zarówno ciało, jak i umysł. To sposób, w jaki nasz mózg oraz psychika dają nam znać, że jesteśmy na granicy wyczerpania.

Kryzys psychiczny czy depresja?

Obraz załamania nerwowego zewnętrznie bardzo przypomina stan, w którym rozpoznawana jest depresja. Warto wiedzieć, że depresja jest chorobą. Rozwija się stopniowo i wymaga leczenia. W odróżnieniu od depresji kryzys jest reakcją organizmu na silne zaburzenie równowagi psychicznej, jakimi mogą być wydarzenia traumatyczne, gwałtowne zwroty życiowe czy momenty nawarstwienia się wielu przykrych sytuacji życiowych. Kryzys jest stanem występującym w bezpośrednim związku z konkretną i możliwą do nazwania sytuacją. Jest niezwłoczną reakcją na nieszczęście lub zły los. Załamania nerwowego może doświadczyć każdy z nas – i może pojawić się nagle, w przeciwieństwie do depresji, której rozwój jest procesem.

Czytaj więcej w temacie: Czy to wypalenie zawodowe?

Objawy załamania nerwowego

Kiedy stres trwa od kilku dni, a nasze subiektywne poczucie zaradności zaczyna dramatycznie się kurczyć, to pewnie  nadszedł czas, w którym warto zastanowić się, czy nie doświadczamy właśnie kryzysu. Załamanie nerwowe zwykle składa się z czterech podstawowych objawów:

1.  Nieprzyjemne uczucia oraz złe myśli - często w wyniku przeżywania silnego stresu popadamy w zły nastrój. Bywamy smutni, nieszczęśliwi, mamy poczucie bezsensu lub doskwiera nam złość. Nie mamy ochoty na rozmowy i zamykamy się w sobie. Obniżony nastrój powoduje, że zaczynają nam dokuczać złe myśli. Powtarzamy sobie w głowie, że nam się nie uda, albo że inni źle nam życzą. Szukamy potwierdzeń dla naszych pesymistycznych myśli w otaczającym nas świecie
2. Zachwianie równowagi organizmu - stres powoduje, że nasz organizm zwiększa produkcję adrenaliny. Rośnie nasze tętno i tracimy apetyt, co doprowadza do sytuacji, w której nasze ciało zaczyna funkcjonować w ekstremalnych warunkach. Ta sama adrenalina każe zwiększać czujność organizmu, dlatego kryzysowi towarzyszą zaburzenia snu. Jest on zwykle krótki i płytki – jakbyśmy stale czuwali. Brak snu powoduje natomiast spadek możliwości regeneracji sił.
3. Obniżona odporność - w okresie załamania nerwowego częściej niż zwykle pojawiają się infekcje. Dzieje się tak wskutek obniżenia odporności naszego ciała. Niewyspany i osłabiony organizm staje się łatwym łupem dla wszelkich bakterii i wirusów.
4. Ból fizyczny - w przeżywanym kryzysie często skarżymy się na bóle nieznanego pochodzenia. Niby nic nam nie dolega, a jednak odczuwamy utrudniający oddychanie ból w klatce piersiowej lub kłucie w okolicach serca. Najczęstszą jednak dolegliwością jest niedający się załagodzić ból głowy.

Czytaj więcej w temacie: Czy chroniczna niemożność odczuwania szczęścia jest chorobą?

Jak leczyć załamanie nerwowe?

Kryzys nie jest sytuacją bez końca. W odróżnieniu od depresji, warto go rozpatrywać w kategoriach szansy na własny rozwój. Okazji do wzmocnienia własnej osobowości. Kiedy stajemy w obliczu załamania nerwowego – choć trudno w to wówczas uwierzyć – musimy być świadomi, że żaden kłopot nie trwa wiecznie. Kiedy nadchodzi czas gotowości spojrzenia na spotykające nas trudności z dystansu, bogatsi o nowe doświadczenia możemy zacząć budować nową rzeczywistość. Przetrwanie kryzysu może nam dać poczucie mocy.

Czytaj więcej w temacie: W udręce natręctw

 Aby wyjść z impasu, potrzebujemy:

• przestrzeni czasowej, w której zdamy sobie sprawę, że cierpienie i troski są nieodzowną częścią naszego życia i wielokrotnie ćwiczyliśmy już „podnoszenie się z kolan”,
• dystansu, dzięki któremu będziemy mogli spojrzeć na swoją sytuację jakby „z boku”. Pomoże nam to dostrzec co silnego w nas ocalało. Zobaczyć, jakie ważne umiejętności tworzą naszą wewnętrzną siłę. Jedną z takich zdolności jest umiejętność szukania pomocy,
• sprzymierzeńców – osób, na których mogliśmy polegać w trudnej sytuacji,
• marzeń, które mogą stać się zachętą oraz siłą napędową naszych działań.

Załamanie nerwowe to czas, który najczęściej kończy się po kilku tygodniach. Wychodzimy z niego silniejsi o nowe doświadczenia związane z przeżywaniem trudności, ale także o poczucie odzyskania mocy, wiary w siebie i sensu życia. Jeśli jednak taki stan trwa więcej niż trzy tygodnie, warto skontaktować się z psychologiem lub terapeutą, ponieważ przedłużający się kryzys może doprowadzić do depresji lub innych zaburzeń psychicznych.

Czytaj więcej w temacie: Histeria, choroba której nie należy lekceważyć

Małgorzata Floraszek – psycholog, terapeuta